Dziewięciozgłoskowiec jambiczny
Dziewięciozgłoskowiec jambiczny (czterostopowiec jambiczny hiperkatalektyczny) – format wiersza sylabotonicznego, w którym akcenty padają zasadniczo na sylaby parzyste. Dziewięciozgłoskowiec jambiczny zajmuje w systemie wiersza polskiego miejsce pośrednie między sylabizmem a sylabotonizmem, a jego tożsamość metryczna zależy w dużym stopniu od utrzymania średniówki (typowej dla sylabizmu) i użycia rymów męskich (typowych dla sylabotonizmu)[1]. Dziewięciozgłoskowiec jambiczny jest bardzo popularny w poezji współczesnej, gdzie występuje między innymi w poezji Czesława Miłosza (Traktat moralny) wczesnej liryce Wisławy Szymborskiej (Konkurs piękności męskiej) i twórczości Zbigniewa Herberta (Piosenka z tomu Epilog burzy). Wcześniej stosowali go Adam Asnyk (Ta łza...[2]), Kazimierz Przerwa-Tetmajer (Anioł Pański), Jan Kasprowicz (Krzak dzikiej róży w ciemnych smreczynach, Cisza wieczorna) i Julian Tuwim (Kwiaty polskie)[3] Za wynalazcę polskiego dziewięciozgłoskowca jambicznego uchodzi Jan Kochanowski[4], choć kwestią sporną jest, czy świadomie stosował on technikę sylabotoniczną[5].
Współcześnie jambicznym dziewięciozgłoskowcem pisze Andrzej Topczyj[6] Dziewięciozgłoskowiec jambiczny występuje również w tłumaczeniach wierszy napisanych w oryginale czterostopowym jambem, głównie rosyjskich i angielskich.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wiktor Jarosław Darasz, Mały przewodnik po wierszu polskim, Kraków 2003, s. 102-103.
- ↑ Aleksandra Okopień-Sławińska, Jamb, [w:] Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich, Wrocław 2002.
- ↑ Piotr Michałowski: Za sztachetami gęstych jambów: o wersyfikacji "Kwiatów polskich" Juliana Tuwima, Ruch Literacki 1/1997.
- ↑ Wiktor J. Darasz, Jamb, Język Polski, 4/1999, s, 290.
- ↑ Lucyla Pszczołowska, Czy Kochanowski był sylabotonistą?, Pamiętnik Literacki, 2/1985.
- ↑ Wiktor J. Darasz, Jamb, o.c., tamże.