Dziwaczek jalapa

Dziwaczek jalapa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	nocnicowate
Rodzaj	dziwaczek
Gatunek	dziwaczek jalapa
	Nazwa systematyczna
	Mirabilis jalapa L.; Sp. pl. 1:177. 1753
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dziwaczek jalapa, dziwaczek peruwiański (Mirabilis jalapa) – gatunek byliny z rodziny nocnicowatych. Pochodzi z tropikalnego Meksyku, w Polsce jest uprawiany.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Silnie rozgałęziająca się bylina (w Polsce uprawiana jest jako roślina jednoroczna), osiągająca wysokość 60-80 cm.
Kwiaty: Duże, zebrane w baldachogrona na szczycie pędów. Tworzące okrywę kwiatową podkwiatki są zielone, kielichowate. Okwiat rurkowaty, szeroko rozpostarty, złożony z 5 działek. W środku kwiatu pojedynczy słupek i 5 pręcików. Kwitnie od lipca do października, kwiaty o intensywnym, słodkim zapachu. Pojedyncza roślina może dawać kwiaty o różnym kolorze – od białego, przez żółty, do purpurowego. Również w trakcie kwitnienia kwiaty mogą zmieniać kolor. Rozwijają się dopiero po zachodzie słońca i są rozwarte przez całą noc^{[potrzebny przypis]}. W 2005 r. hiszpańscy naukowcy odkryli niezwykłe zjawisko: płatki kwiatów, szczególnie żółtych wykazują właściwości fluorescencyjne^[3]. Zjawisko można zaobserwować w ultrafiolecie. Kwiaty otwierają się późnym popołudniem około godziny 16 i dlatego kwiat ten nazywany jest The four o'clock flower^[4]^[5].
Owoc: Orzeszki otoczone okrywą kwiatową.

Zastosowanie i uprawa[edytuj | edytuj kod]

Roślina ozdobna: Jest popularną rośliną ozdobną, ma zastosowanie jako roślina ogrodowa. Wyhodowano bardzo dużo odmian, w tym również o kwiatach prążkowanych, bardzo długich i miękko owłosionych. Lubi nasłonecznione stanowiska. Szczególnie nadaje się do obsadzania altan, gdyż nocą jej kwiaty ładnie pachną. Wysiewa się ją z nasion, jest łatwa w uprawie.

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Gałązka z pąkiem kwiatowym
Dojrzały owoc – orzech
Dwubarwny kwiat
Przykład innej kolorystyki kwiatów

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
↑ nature.com[1](ang.)
↑ four-o’clock, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2022-10-03] (ang.).
↑ Missouri Botanical Garden[2]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
Praca zbiorowa: Zielona Planeta str.17. Polski Klub Ekologiczny, 2009. ISSN 1426-6210.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).

[3] ture.com[1](ang.)

[4] four-o’clock, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2022-10-03] (ang.).

[5] Missouri Botanical Garden[2]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]