Ecaterina Arbore
| |
| Data i miejsce urodzenia |
1873 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
2 grudnia 1937 |
| Zawód, zajęcie |
lekarka, działaczka komunistyczna |
Ecaterina Arbore, także Arbore-Ralli (ur. 1873 w Genewie, zm. 2 grudnia 1937 w Tyraspolu) – rumuńska, mołdawska i radziecka lekarka, działaczka Komunistycznej Partii Rumunii, ofiara wielkiej czystki.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Była starszą córką działacza socjalistycznego Zamfira Arbore i Marii Codreanu[1]. Urodziła się w Genewie[1], dokąd jej ojciec udał się na emigrację polityczną z Imperium Rosyjskiego[2]. Ukończyła liceum, a następnie studia medyczne w Bukareszcie i specjalizację w Paryżu i w Petersburgu. Z powodu trudnej sytuacji materialnej rodziny w wieku siedemnastu lat musiała równocześnie podjąć pracę w charakterze nauczycielki matematyki w szkole żeńskiej, następnie pracowała w szpitalu dla osieroconych dzieci w Bukareszcie. W młodości zaangażowała się w ruch socjalistyczny i w 1903 brała udział w kongresie II Międzynarodówki[1].
W 1920 z pomocą przyjaciela matki, Chrystiana Rakowskiego, przyjechała do Rosji Radzieckiej i zaczęła działać w Międzynarodówce Komunistycznej. Była redaktorką pism komunistycznych w języku rumuńskich, następnie wykładowczynią Komunistycznego Uniwersytetu Mniejszości Narodowych Zachodu. Po utworzeniu w 1924 r. Mołdawskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej została wicekomisarzem, a następnie komisarzem ludowym Inspekcji Robotniczo-Chłopskiej na jej terenie[1]. W 1923 wchodziła w skład delegacji rumuńskiej na VI zjeździe Bałkańskiej Federacji Komunistycznej w Moskwie[3]. Rok później na V zjeździe Kominternu była członkinią delegacji rumuńskiej, jednak bez prawa głosu[4]. Przebywając w Moskwie, zajmowała się tłumaczeniem prac Lenina na język rumuński[5]. Również w 1924 została komisarzem ludowym zdrowia Mołdawskiej ASRR, nadal publikując w prasie komunistycznej w językach rumuńskim i rosyjskim[1]. Tworzyła system opieki zdrowotnej w nowo powołanej republice[1].
W 1929 straciła stanowisko w rządzie Mołdawskiej ASRR. W 1937 została aresztowana na fali wielkiej czystki[1]. Została oskarżona o trockizm, skazana na śmierć i rozstrzelana w Tyraspolu[6].
Na łamach pisma "Proletarska Riewolucija" spisała swoje wspomnienia z pierwszych lat po rewolucji październikowej. Jest również autorką publikacji poświęconych roli kobiet w społeczeństwie i w ruchu rewolucyjnym (Femeile în revoluția rusă z 1908, Femeia în lupta pentru emancipare z 1911, Femeia muncitoare z 1912) i prac dotyczących opieki zdrowotnej (Câteva considerațiuni asupra sarcinilor extrauterine z 1896, Despre tuberculoză în capitală z 1907, Cincizeci de zile între holerici z 1914). Pisała również wiersze i utwory prozatorskie[1].
W 1929 spotkała się z rumuńskim pisarzem Panaitem Istratim, który m.in. zainspirowany rozmową z nią napisał Spovedania unui invins[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h Iurie Colesnic, O ROMÂNCĂ MEDIC ŞI POETĂ, COMISAR ÎN RASSM, „Timpul - Ştiri din Moldova” [dostęp 2016-12-28] (rum.).
- ↑ V. Tismăneanu, Stalinizm..., s. 48.
- ↑ V. Tismăneanu, Stalinizm..., s. 60.
- ↑ V. Tismăneanu, Stalinizm..., s. 62.
- ↑ V. Tismăneanu, Stalinizm..., s. 73.
- ↑ a b Moartea Ecaterinei Arbore, „Cultural.BZI”, 30 grudnia 2014 [dostęp 2016-12-28] (rum.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- V. Tismăneanu, Stalinizm na każdą okazję. Polityczna historia rumuńskiego komunizmu, UNIVERSITAS, Kraków 2010