Wilczomlecz plamisty

Wilczomlecz plamisty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	malpigiowce
Rodzina	wilczomleczowate
Rodzaj	wilczomlecz
Gatunek	wilczomlecz plamisty
	Nazwa systematyczna
	Euphorbia maculata L.; Sp. Pl.: 455 (1753)
Synonimy
	Anisophyllum maculatum (L.) Haw.; Chamaesyce jovetii (Huguet) Holub; Chamaesyce maculata (L.) Small; Chamaesyce pseudonutans Thell.; Chamaesyce supina (Raf.) H.Hara; Chamaesyce tracyi Small; Euphorbia depressa Torr. ex Spreng.; Euphorbia jovetii Huguet; Euphorbia supina Raf.; Xamesike depressa (Torr. ex Spreng.) Raf.; Xamesike littoralis Raf.; Xamesike supina (Raf.) Raf.; Tithymalus maculatus (L.) Moench; Xamesike maculata (L.) Raf.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wilczomlecz plamisty (Euphorbia maculata L.) – gatunek z rodziny wilczomleczowatych. Pochodzi z Ameryki Północnej – Meksyku, Belize, Kuby, środkowych i wschodnich Stanów Zjednoczonych, południowo-wschodniej Kanady. Rozprzestrzeniony został w strefach umiarkowanych i podzwrotnikowych wszystkich kontynentów obu półkul^[3]. W Polsce do początków XXI wieku zarejestrowany został w obrębie lub w sąsiedztwie dużych aglomeracji (Kraków, Wrocław, Górny Śląsk, Warszawa)^[4], w tym zawlekany jako chwast do ogrodów botanicznych^[5]. W klimacie ciepłym rośnie na terenach wyżej położonych^[6]. Rośnie jako chwast w uprawach i rozprzestrzeniany jest wraz z roślinami uprawnymi. Utrzymuje się w miejscach wydeptywanych, nawet o intensywnym ruchu w centrach miast^[6]. Roślina jest trująca, ale też wykorzystywana w medycynie^[3].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Roślina jednoroczna z korzeniem palowym^[6] o pędzie ścielącym się, rozgałęziającym się od nasady na 4–8 rozgałęzień rozwidlających się raz lub dwa razy. Pędy są kosmato owłosione i osiągają zwykle do kilkunastu cm długości^[5], czasem do 45 cm^[6]. Pędy nie zakorzeniają się w węzłach^[6].
Liście: Naprzeciwległe, osadzone na ogonkach liściowych o długości do 1,5 mm^[6]. U nasady z białawymi, postrzępionymi przylistkami o długości 4–7 mm i szerokości 2–4 mm. Blaszki jajowatopodługowate^[5], o długości od kilku do 18 mm^[6]. Na wierzchołku tępe lub zaostrzone, odlegle i drobno piłkowane na brzegu (zwykle tylko wzdłuż dłuższego brzegu), o nasadzie asymetrycznej. Z wierzchu nagie, od spodu owłosione. Pośrodku blaszki zwykle obecna jest ciemniejsza, czerwonawa plamka^[5]^[6].
Kwiaty: Zebrane w pojedyncze cyjacja wyrastające w kątach liści lub zebrane po kilka w gęstym, wierzchotkowatym kwiatostanie złożonym. Osadzone są na szypułce długości do ok. 0,5 mm. Okrywa do 1 mm długości, pokryta jest szczecinkowatymi włoskami. Gruczołki miodnikowe 4, wąskopodługowate, początkowo zielone i żółtozielone, z czasem czerwieniejące. Kwiatów męskich jest w cyjacjum od 2 do 5. Kwiaty żeńskie z owłosioną zalążnią zwieńczoną dwudzielną szyjką słupka osiągającą do 0,4 mm długości^[6].
Owoce: Jajowata, owłosiona torebka, do 1,5 mm długości. Nasiona jajowato-podługowate, na przekroju czterokanciaste, matowe, poprzecznie rowkowane, punktowane, białe do jasnobrązowych, o długości do 1–1,2 mm^[5]^[6].
Gatunki podobne: Inne płożące gatunki z podrodzaju Chamaesyce. W Europie Środkowej występuje z tej grupy wilczomlecz rozesłany E. humifusa różniący się nagimi liśćmi, łodygami i owocami. Jego nasiona nie są poprzecznie rowkowane^[5].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2024-01-22] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2024-01-22] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Euphorbia maculata L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-01-22] .
↑ AdamA. Zając AdamA., MariaM. Zając MariaM. (red.), Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce: dodatek, Kraków: Uniwersytet Jagielloński. Instytut Botaniki, 2019, s. 68, ISBN 978-83-956282-0-7, OCLC 1143739807 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Adam Jasiewicz (red.): Flora Polski. Rośliny naczyniowe. Tom III. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 1992, s. 142-143. ISBN 83-85444-06-8.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Euphorbia maculata Linnaeus, [w:] Flora of North America [online], eFloras.org [dostęp 2024-01-22] .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2024-01-22] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2024-01-22] (ang.).

[powo-3] Euphorbia maculata L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-01-22] .

[4] AdamA. Zając AdamA., MariaM. Zając MariaM. (red.), Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce: dodatek, Kraków: Uniwersytet Jagielloński. Instytut Botaniki, 2019, s. 68, ISBN 978-83-956282-0-7, OCLC 1143739807 .

[jasiewicz-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Adam Jasiewicz (red.): Flora Polski. Rośliny naczyniowe. Tom III. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 1992, s. 142-143. ISBN 83-85444-06-8.

[america-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Euphorbia maculata Linnaeus, [w:] Flora of North America [online], eFloras.org [dostęp 2024-01-22] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]