Hr.Ms. Evertsen (1926)
| |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia |
Burgerhout w Rotterdamie |
| Położenie stępki |
5 sierpnia 1925 |
| Wodowanie |
29 grudnia 1926 |
 Koninklijke Marine
| |
| Nazwa |
Evertsen |
| Wejście do służby |
12 kwietnia 1928[a] |
| Zatopiony |
1 marca 1942 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
standardowa: 1316 ts |
| Długość |
98,15 m |
| Szerokość |
9,53 m |
| Zanurzenie |
2,97 m |
| Napęd | |
| 2 turbiny parowe Parsonsa o mocy 31 000 KM, 3 kotły parowe Yarrow, 2 śruby | |
| Prędkość |
34 węzły |
| Zasięg |
3200 Mm przy 18 w |
| Uzbrojenie | |
| 4 działa 120 mm L/50 (4xI) 2 działa plot 75 mm L/55 (2xI) 4 wkm 12,7 mm 6 wt 533 mm (2xIII) 4 mbg (12 bomb) | |
| Wyposażenie lotnicze | |
| 1 wodnosamolot Fokker C.VIIW | |
| Załoga |
129 |
Hr.Ms. Evertsen – holenderski niszczyciel z okresu międzywojennego i II wojny światowej, należący do typu Admiralen. Nosił znak burtowy EV. Służył podczas II wojny światowej na wodach azjatyckich, został zatopiony 1 marca 1942 przez japońskie okręty.
Budowa i opis[edytuj | edytuj kod]
„Evertsen” należał do standardowego typu holenderskich niszczycieli z okresu międzywojennego, określanego jako typ Admiralen (admirałowie), budowanego według projektu brytyjskiego. Był jedną z czterech jednostek pierwszej serii typu Admiralen, określanej też jako typ Van Ghent[1] (w niektórych publikacjach: typ Evertsen[2]). Położenie stępki miało miejsce 5 sierpnia 1925 roku, a wodowanie 29 grudnia 1926 roku, w stoczni Burgerhout's Scheepswerf en Machinefabriek w Rotterdamie[b]. Okręt wszedł do służby 12 kwietnia 1928 roku (według innych źródeł 31 maja)[a]. Nazwę „Evertsen” otrzymał na cześć kilku holenderskich admirałów (m.in. Johan Evertsen i Cornelis Evertsen starszy oraz młodszy). Przez cały okres służby nosił na burcie duży znak burtowy EV[2].
Niszczyciele typu Admiralen były typowymi niszczycielami średniej wielkości okresu międzywojennego. Ich kadłub miał podniesiony pokład dziobowy na ok. 1/3 długości, sylwetka była dwukominowa. Ich uzbrojenie główne składało się z czterech pojedynczych dział kalibru 120 mm Bofors L/50 No.4, umieszczonych po dwa na dziobie i rufie w superpozycji[3]. Uzbrojenie przeciwlotnicze składało się z dwóch dział 75 mm na burtach na śródokręciu, jednakże słabe było uzbrojenie małokalibrowe – cztery wkm-y 12,7 mm Browning. Uzbrojenie torpedowe było przeciętne, w postaci dwóch potrójnych aparatów torpedowych kalibru 533 mm. Uzbrojenie przeciw okrętom podwodnym stanowiły cztery miotacze bomb głębinowych, z zapasem trzech bomb na każdy[4]. W razie potrzeby okręty mogły przenosić 24 miny morskie[4]. Unikalną cechą wśród okrętów tej klasy była możliwość przenoszenia wodnosamolotu zwiadowczego Fokker C.VIIW, stawianego na wodę za pomocą dźwigu, jednakże przenoszenie go nie było praktyczne i do początku wojny wodnosamoloty zdjęto[3].
.jpg)
Napęd niszczycieli stanowiły dwie turbiny parowe systemu Parsonsa o mocy 31 000 KM, umieszczone we wspólnej maszynowni, napędzające dwie śruby. Zasilane były w parę przez trzy kotły parowe Yarrow, umieszczone w dwóch kotłowniach. Prędkość maksymalna wynosiła 34 węzły (podczas prób, przy przeciążaniu siłowni, niszczyciel „Piet Hein” osiągnął 36,1 w)[4].
Służba[edytuj | edytuj kod]
Po wejściu do służby, „Evertsen” służył początkowo na wodach Holandii. W drugiej połowie 1928 roku odbył wraz z niszczycielem „De Ruyter” kilkumiesięczny rejs do Holenderskich Indii Wschodnich, po czym powrócił na wody metropolii. 29 sierpnia 1934 „Evertsen” wraz z niszczycielem „Piet Hein” wyszedł z Holandii i przebazował do Holenderskich Indii Wschodnich. Płynąc przez Kanał Sueski i składając wizyty w portach po drodze (Palermo, Port Said, Aden, Kolombo), okręty dotarły na miejsce 7 stycznia 1935 r. „Evertsen” do wybuchu II wojny światowej bazował w Sabangu, operując na wodach Holenderskich Indii Wschodnich[2].
Po niemieckim ataku na Holandię w maju 1940, skutkującym przystąpieniem jej do wojny, „Evertsen” brał udział w eskortowaniu alianckich transportów na Oceanie Indyjskim. Po przystąpieniu Japonii do wojny i ataku na wyspy Indonezji, działał głównie na Morzu Jawajskim. „Evertsen” wchodził w skład alianckich sił ABDA, biorących udział w bitwie na Morzu Jawajskim w nocy z 27 na 28 lutego 1942. Przed starciem utracił jednak kontakt z siłami głównymi i powrócił 28 lutego do bazy[5].
Ocalałe okręty alianckie podjęły 28 lutego 1942 r. próby przedarcia się z Morza Jawajskiego. „Evertsen” miał towarzyszyć krążownikom USS „Houston” i HMAS „Perth”, wypływającym z Tandjong Priok, lecz na skutek opóźnienia w wypłynięciu nie zdołał do nich dołączyć i podążał za krążownikami, które zostały następnie zatopione w starciu w Cieśninie Sundajskiej[2]. „Evertsen” zdołał wprawdzie przejść przez cieśninę, lecz przed wyjściem na otwarte wody Oceanu Indyjskiego został przechwycony przez japońskie niszczyciele „Murakumo” i „Shirakumo”. Uszkodzony pociskami i ogarnięty pożarem okręt[5] wyrzucił się przed świtem 1 marca 1942[3] na rafę koło wysepki Sebuku na południowym wybrzeżu Sumatry[2]. Zginęło 9 osób z załogi, reszta trafiła do niewoli japońskiej[5].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Data wejścia do służby 12 kwietnia 1928 według Jan Visser: Admiralen-class destroyer oraz Brzeziński 2001 ↓, s. 13, który podaje alternatywnie datę 31 maja, natomiast Whitley 1997 ↓, s. 215 i Patianin i Barabanow 2006 ↓, s. 12 podają tylko datę 31 maja 1928 (taką samą, jak dla „Van Ghent”).
- ↑ Daty według ogółu źródeł (m.in. Jane’s Fighting Ships 1937 ↓, s. 369, Whitley 1997 ↓, s. 215 i Patianin i Barabanow 2006 ↓, s. 12), jedynie Brzeziński 2001 ↓, s. 13 podaje odmiennie wodowanie 29 września 1928.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Whitley 1997 ↓, s. 215 i Patianin i Barabanow 2006 ↓, s. 11-12
- ↑ a b c d e Brzeziński 2001 ↓, s. 12-15
- ↑ a b c Patianin i Barabanow 2006 ↓, s. 11-12
- ↑ a b c Brzeziński 2001 ↓, s. 4-10
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Sławomir Brzeziński: Holenderskie niszczyciele typu Evertsen & Van Galen. Wyszków: BS, 2001. ISBN 83-87918-19-9.
- Siergiej Patianin, M. Barabanow. Korabli Wtoroj mirowoj wojny. WMS Niderłandow i małych stran Zapadnoj Jewropy (Bielgii, Irlandii, Islandii i Portugalii) [Корабли Второй мировой войны. ВМС Нидерландов и малых стран Западной Европы]. „Morskaja Kampanija”. Nr 2’2006, 2006. Moskwa: OOO Kollekcyja. (ros.).
- M.J. Whitley: Zerstörer im Zweiten Weltkrieg. Stuttgart: Motorbuch Verlag, 1997. ISBN 3-613-01426-2. (niem.).
- Jane’s Fighting Ships 1937. Francis McMurtrie (red.). Londyn: Sampson Low, Marston & Co, 1937. (ang.).