Fenomenologia Ducha

Strona tytułowa pierwszego wydania (1807 r.)

Die Phänomenologie des Geistes (Fenomenologia Ducha) – jedno z najważniejszych dzieł filozoficznych G. W. F. Hegla i całej europejskiej historii filozofii. Zostało napisane w 1806 roku i wydane rok później - w 1807 roku.

Zagadnienia Fenomenologii Ducha zostały następnie przez Hegla podsumowane w Encyklopedii nauk filozoficznych (wydanej w 1817 roku), w której to znalazły się jako część "Ducha subiektywnego" w ramach ogólnej "Filozofii ducha" (w skład której wchodzą także "Duch obiektywny" i "Duch absolutny").

Struktura dzieła

• Przedmowa
• Wstęp
• Świadomość – składa się z następujących 3 rozdziałów: „Pewność zmysłowa, czyli 'to oto' i mniemanie”, „Postrzeżenie, czyli rzecz i złudzenie” i „Siła i rozsądek, zjawisko i świat nadzmysłowy”.
• Samowiedza – rozpoczyna się od rozważań na temat „O prawdzie pewności samego siebie” i składa się z 2 rozdziałów: „Samoistność i niesamoistność samowiedzy, panowanie i niewola” oraz „Wolność samowiedzy; stoicyzm, sceptycyzm i świadomość nieszczęśliwa”. To właśnie w dziale Samowiedza zawarta jest słynna heglowska konstrukcja dialektyki pana i niewolnika.
• Rozum – składa się z następujących 3 rozdziałów: „Rozum obserwujący”, „Urzeczywistnianie się rozumowej samowiedzy przez nią samą” i „Indywidualność, która dla siebie samej jest realna sama w sobie i dla siebie”.
• Duch – składa się z następujących 3 rozdziałów: „Duch prawdziwy. Etyczność”, „Duch, który wyobcował się od siebie, kultura” i „Duch pewny samego siebie. Moralność”.
• Religia – składa się z następujących 3 rozdziałów: „Religia naturalna”, „Religia sztuki” i „Religia jawna”.
• Wiedza absolutna – przynosi rozważania podzielone na trzy części: „Prosta treść jaźni świadomej siebie jako bytu”, „Nauka jako pojmowanie siebie samej przez jaźń” i „Duch jako pojęcie w swym powrocie do bezpośredniości istniejącej”.

Polskie tłumaczenia

• Fenomenologia Ducha, tłum. Adam Landman, t. I-II, wyd. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1963-1965,
• Fenomenologia Ducha, tłum. Światosław Florian Nowicki, wyd. Fundacja Aletheia, Warszawa 2002

Zobacz też

• Dialektyka pana i niewolnika