Fenomenologia Ducha

Strona tytułowa pierwszego wydania (1807 r.)

Die Phänomenologie des Geistes (Fenomenologia Ducha) – jedno z najważniejszych dzieł filozoficznych G. W. F. Hegla i całej europejskiej historii filozofii. Zostało napisane w 1806 roku i wydane rok później - w 1807 roku.

Zagadnienia Fenomenologii Ducha zostały następnie przez Hegla podsumowane w Encyklopedii nauk filozoficznych (wydanej w 1817 roku), w której to znalazły się jako część "Ducha subiektywnego" w ramach ogólnej "Filozofii ducha" (w skład której wchodzą także "Duch obiektywny" i "Duch absolutny").

Struktura dzieła

Świadomość

Dział Świadomość składa się z następujących 3 rozdziałów: "Pewność zmysłowa, czyli 'to oto' i mniemanie", "Postrzeżenie, czyli rzecz i złudzenie" i "Siła i rozsądek, zjawisko i świat nadzmysłowy".

Samowiedza

Dział Samowiedza rozpoczyna się od rozważań na temat "O prawdzie pewności samego siebie" i składa się z 2 rozdziałów: "Samoistność i niesamoistność samowiedzy, panowanie i niewola" oraz "Wolność samowiedzy; stoicyzm, sceptycyzm i świadomość nieszczęśliwa". To właśnie w dziale Samowiedza zawarta jest słynna heglowska konstrukcja dialektyki pana i niewolnika.

Rozum

Dział Rozum składa się z następujących 3 rozdziałów: "Rozum obserwujący", "Urzeczywistnianie się rozumowej samowiedzy przez nią samą" i "Indywidualność, która dla siebie samej jest realna sama w sobie i dla siebie".

Duch

Dział Duch składa się z następujących 3 rozdziałów: "Duch prawdziwy. Etyczność", "Duch, który wyobcował się od siebie, kultura" i "Duch pewny samego siebie. Moralność".

Religia

Dział Religia składa się z następujących 3 rozdziałów: "Religia naturalna", "Religia sztuki" i "Religia jawna".

Wiedza absolutna

Dział Wiedza absolutna przynosi rozważania podzielone na trzy części: "Prosta treść jaźni świadomej siebie jako bytu", "Nauka jako pojmowanie siebie samej przez jaźń" i "Duch jako pojęcie w swym powrocie do bezpośredniości istniejącej".

Polskie tłumaczenia

• Fenomenologia Ducha, tłum. Adam Landman, t. I-II, wyd. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1963-1965,
• Fenomenologia Ducha, tłum. Światosław Florian Nowicki, wyd. Fundacja Aletheia, Warszawa 2002

Zobacz również

• Dialektyka pana i niewolnika