Floks szydlasty
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
floks szydlasty |
Nazwa systematyczna | |
Phlox subulata L. Sp. pl. 1:152. 1753 |
Floks szydlasty, płomyk szydlasty (Phlox subulata L.) – gatunek rośliny z rodziny wielosiłowatych (Polemoniaceae). Zimozielona bylina z wschodniej i północnej części Ameryki Północnej[3][4], gdzie rośnie na suchych, otwartych, piaszczystych terenach: na pustkowiach, nieużytkach oraz obrzeżach lasów. W Polsce często uprawiana w ogrodach długowieczna bylina, w dużej liczbie odmian. Kwitnie od kwietnia do maja[5][6]. Przydomek „szydlasty” pochodzi od ostro zakończonych, igiełkowatych liści.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Roślina darniowa tworząca zwarte, gęste, niskie, poduchowate, rozłożyste kobierce o wysokości 10–15 cm[7].
- Pędy
- Płożące, pokładające się, silnie rozgałęzione[7], nagie lub delikatnie owłosione[5], z wiekiem drewniejące.
- Liście
- Ulistnienie naprzeciwległe. Liście lancetowate, ostro zakończone (od kształtu ich końców pochodzi polska nazwa gatunkowa "szydlasty"), gęsto osadzone na łodydze. Mają szerokość do 5[7]–6[5] mm i długość do 16, rzadko do 20 mm[7], są zimozielone[5] i delikatnie owłosione[6].
- Kwiaty
- Promieniste, skupione po 2–4[7] do 6[6] w baldachogrona[6]. Pięć płatków korony jest dwa razy dłuższych od działek kielicha. Płatki są na końcach zaokrąglone, szeroko rozpostarte na boki i rozcięte na końcu. W okresie kwitnienia darń jest ściśle pokryta kwiatami. U odmian uprawnych kwiaty mają kolor od białego poprzez różowy do fioletowego; są jednobarwne lub dwubarwne.
- Korzenie
- Dość głęboki system korzeniowy, dzięki któremu rośliny są odporne na suszę i można je wykorzystywać do umacniania skarp i obsadzania murków.
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]Roślina ozdobna. Uznawany jest za jeden z pięciu podstawowych gatunków wiosennych bylin w ogródkach skalnych[4] (pozostałe to ubiorek wiecznie zielony, gęsiówka kaukaska, smagliczka skalna i żagwin ogrodowy). Dzięki temu, że tworzy zwartą darń jest także ważną rośliną okrywową. Tworzenie niskiej, zwartej darni, głęboki system korzeniowy i duża wytrzymałość na wysychanie decydują o jego dużej przydatności do obsadzania skarp i murków. Kwitnie bardzo obficie, w okresie kwitnienia tworząc jaskrawą, barwną plamę w ogrodzie[8]. Floks ten chętnie sadzony jest w ogrodach skalnych. Może służyć też do pokrywania dużych powierzchni zamiast trawnika[6]. Kwiaty floksa szydlastego przyciągną do ogrodu motyle[9]. Również po przekwitnięciu jest ozdobny, dzięki swoim jasnozielonym liściom. Najbardziej rozpowszechnione są odmiany o różowych, białych i fioletowych kwiatach. Kwitnie od połowy maja do początku czerwca. Kwiaty wyrastając na końcach pędów tworzą baldachogrona.
Uprawa
[edytuj | edytuj kod]- Wymagania: Nie ma specjalnych wymagań co do gleby, wystarcza mu zwykła ziemia ogrodowa, lepiej jednak rośnie na glebach przepuszczalnych i piaszczystych. Wymaga stanowiska słonecznego[4][10]. Jest całkowicie mrozoodporny (strefy mrozoodporności 3-10) i dość dobrze znosi suszę[10]. Jest też bardzo odporny na choroby i szkodniki. Największą szkodę mogą wyrządzać norniki i krety.
- Rozmnażanie: Przez podział bryły korzeniowej (co daje niepewne jednak wyniki i wykonywane jest w drugiej połowie lata) lub przez sadzonki wierzchołkowe (także w drugiej połowie lata, pod osłonami)[6].
- Pielęgnacja: Poza odchwaszczaniem nie wymaga specjalnych zabiegów pielęgnacyjnych. Przez lato należy go zasilać nawozem wieloskładnikowym, a przy długotrwałej suszy podlewać.
Wybrane odmiany
[edytuj | edytuj kod]- 'Alice Wilson' – wzrost luźny, kwiaty liliowe[8].
- 'Amazing Grace' – odmiana o kwiatach dwubarwnych, które są białe z różowo-purpurowym oczkiem.
- 'Atropurpurea' – kwiaty intensywnie ciemnoczerwone[8].
- 'Bavaria' – odmiana o kwiatach białych.
- 'Camlaensis' – kwiaty duże ciemnoróżowe[8].
- 'Candy Stripes' – kwiaty dwubarwne, biało-różowe[9].
- 'Calvides White' – kwiaty tej odmiany mają barwę białą.
- 'Coral Eye' – odmiana ta ma kwiaty jasnoróżowe z czerwono-koralowym oczkiem.
- 'Emerald Cushion Blue' – kwiaty jasnoniebieskie[9].
- 'G.F. Wilson' – kwiaty niebieskie, odmiana silnie rosnąca[8][6], wrażliwa na mróz – wymaga okrycia na zimę.
- 'Maischnee' – kwiaty gęste, obfite, białe[8].
- 'Moerheimi' – kwiaty bardzo intensywnie ciemnoróżowe[8].
- 'Morgenstern' – kwiaty w kolorze cielistym z ciemniejszym oczkiem[8], bujny wzrost[6].
- 'Nelsonii' (='J.G. Nelson') – kwiaty białe z czerwonym oczkiem[8].
- 'Purple' Beauty' – odmiana o kwiatach fioletowych.
- 'Red Wings' – odmiana ta ma kwiaty czerwone.
- 'Ronsdorfer Schone' – kwiaty łososioworóżowe[8].
- 'Scarlet Flame' – odmiana o krwistoczerwonych kwiatach.
- 'Temiskaming' – liście ciemne, kwiaty karminowoczerwone[8][6], bujny wzrost[6].
- 'White Delight' – kwiaty białe, duże[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-01] (ang.).
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-08-25].
- ↑ a b c Bolesław Chlebowski, Kazimierz Mynett: Kwiaciarstwo. Warszawa: PWRiL, 1983, s. 120. ISBN 83-09-00544-X.
- ↑ a b c d L. Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. 1998, s. 370.
- ↑ a b c d e f g h i j k J. Marcinkowski: Byliny ogrodowe. 2002, s. 331.
- ↑ a b c d e B. Slavík: Květena České Republiky 6. 2000, s. 161.
- ↑ a b c d e f g h i j k Z. Hellwig: Byliny w parku i ogrodzie. wyd. I. 1978, s. 178.
- ↑ a b c B. Grabowska, T. Kubala: Byliny w twoim ogrodzie. 2010, s. 356.
- ↑ a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Miłowit Boguszewicz, Piotr Banaszczak: Katalog roślin II : drzewa, krzewy, byliny polecane przez Związek Szkółkarzy Polskich. Warszawa: Agencja Promocji Zieleni. Związek Szkółkarzy Polskich, 2003. ISBN 83-912272-3-5.
- J.A. Sendler (red.): Kwiaciarstwo. 1960, s. 245.
- N. Krusze (red.): Ogrodnictwo w tabelach. 1980, s. 343.
- A. Fedorov, R.V. Kamelin: Flora Partis Europaeae URSS. T.5. 1981, s. 356.
- BioLib: 40629
- EoL: 580838
- Flora of North America: 200018925
- GBIF: 2927727
- identyfikator iNaturalist: 68884
- IPNI: 193691-2
- ITIS: 30989
- NCBI: 103544
- Plant Finder: 285439
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): tro-25800441
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:193691-2
- identyfikator Tropicos: 25800441
- USDA PLANTS: PHSU3
- CoL: 4GJB8