Fragmipedium

Fragmipedium
	; P. caudatum
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	storczykowate
Podrodzina	obuwikowe
Rodzaj	fragmipedium
	Nazwa systematyczna
	Phragmipedium Rolfe; Orchid Rev. 4: 330, 331. Nov 1896
	Typ nomenklatoryczny
	P. caudatum (Lindley) Rolfe
Synonimy
	Phragmipedilum Rolfe ; Uropedium Lindl.
	Phragmipedilum Rolfe ; Uropedium Lindl.
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Fragmipedium (Phragmipedium) – rodzaj roślin z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Liczy około 24 gatunków i 7 hybryd^[5]^[6] występujących w strefie tropikalnej Ameryki Południowej i Środkowej. Dominują gatunki naziemne, choć do rodzaju należą też epifity i naskalne epility^[7]. Ze względu na efektowne kwiaty niektóre gatunki fragmipedium są uprawiane jako rośliny pokojowe lub ogrodowe^[7]^[8].

Morfologia

Pokrój: Storczyki o wzroście sympodialnym, pozbawione pseudobulw^[8].
Liście: Wyrastają w dwóch naprzeciwległych rzędach. Są skórzaste, za młodu złożone^[7].
Kwiaty: Okazałe, skupione po kilka lub wiele w gronach lub wiechach na szczycie łodygi, szybko odpadają. Górny listek zewnętrznego okółka jest wolny i wznosi się nad warżką. Dwa pozostałe listki okółka zewnętrznego są zrośnięte i znajdują się za warżką, która jest charakterystycznie workowato rozdęta. Boczne dwa listki okółka wewnętrznego są odchylone na bok lub opadają. Przypominają górny listek zewnętrznego okółka lub są silniej wydłużone. Prętosłup jest krótki i masywny, zwieńczony jest tarczowatym prątniczkiem, za którym znajdują się dwa płodne pręciki (kwiat diandryczny). Znamię znajduje się na szczycie kolumny. Zalążnia jest trójkomorowa^[9].
Rodzaje podobne: Pafiopedilum (Paphiopedilum) ma zalążnię jednokomorową i występuje w Azji południowo-wschodniej. Obuwik (Cypripedium) ma okwiat zasychający, a nie odpadający i występuje w strefie klimatu umiarkowanego^[8].

Systematyka

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)

Jeden z pięciu rodzajów podrodziny obuwikowych (Cypripedioideae) stanowiącej grupę siostrzaną dla kladu obejmującego storczykowe (Orchidoideae) i epidendronowe (Epidendroideae) w obrębie storczykowatych (Orchidaceae), będących kladem bazalnym w rzędzie szparagowców (Asparagales) w obrębie jednoliściennych^[2]^[10]^[11]. Dawniej rośliny tego rodzaju zaliczano do rodzajów Selenipedium i Cypripedium^[7].

Wykaz gatunków^[5]^[6]

Phragmipedium andreettae P.J.Cribb & Pupulin
Phragmipedium anguloi Braem, Tesón & Manzur
Phragmipedium besseae Dodson & J.Kuhn
Phragmipedium boissierianum (Rchb.f. & Warsz.) Rolfe
Phragmipedium cabrejosii Damian, M.Díaz & Pupulin
Phragmipedium caricinum (Lindl. & Paxton) Rolfe
Phragmipedium caudatum (Lindl.) Rolfe
Phragmipedium christiansenianum O.Gruss & Roeth
Phragmipedium dalessandroi Dodson & O.Gruss
Phragmipedium fischeri Braem & H.Mohr
Phragmipedium guianense Sambin & Braem
Phragmipedium hirtzii Dodson
Phragmipedium humboldtii (Warsz.) J.T.Atwood & Dressler
Phragmipedium klotzschianum (Rchb.f.) Rolfe
Phragmipedium kovachii J.T.Atwood, Dalström & Ric.Fernández
Phragmipedium lindenii (Lindl.) Dressler & N.H.Williams
Phragmipedium lindleyanum (R.H.Schomb. ex Lindl.) Rolfe
Phragmipedium longifolium (Warsz. & Rchb.f.) Rolfe
Phragmipedium pearcei (Veitch ex J.Dix) Rauh & Senghas
Phragmipedium ramiroi Kolan. & Szlach.
Phragmipedium sargentianum (Rolfe) Rolfe
Phragmipedium schlimii (Linden ex Rchb.f.) Rolfe
Phragmipedium vittatum (Vell.) Rolfe
Phragmipedium warszewiczianum (Rchb.f.) Schltr.

Mieszańce międzygatunkowe^[5]^[6]

Phragmipedium × brasiliense Quené & O.Gruss Quené & O.Gruss
Phragmipedium × daguense Braem & Tesón Braem & Tesón
Phragmipedium × narinense Tesón & Braem Tesón & Braem
Phragmipedium × pfitzerianum O.Gruss O.Gruss
Phragmipedium × richteri Roeth & O.Gruss Roeth & O.Gruss
Phragmipedium × roethianum O.Gruss & Kalina O.Gruss & Kalina
Phragmipedium × talamancanum Pupulin & M.Díaz Pupulin & M.Díaz

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-04-21] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-04-21] (ang.).
↑ ^a ^b Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2012-07-19]. (ang.).
↑ Phragmipedium. Tropicos.org. [dostęp 2023-04-21].
↑ ^a ^b ^c Phragmipedium. [w:] Plants of the World online [on-line]. Kew Royal Botanic Gardens. [dostęp 2023-04-21].
↑ ^a ^b ^c Phragmipedium. [w:] The World Checklist of Vascular Plants [on-line]. Catalogue of Life Checklist. [dostęp 2023-04-21].
↑ ^a ^b ^c ^d Stuart Max Walters: The European Garden Flora: Monocotyledons (Part II). Cambridge University Press, 1984, s. 152. ISBN 978-0-521-25864-7.
↑ ^a ^b ^c Krystyna Oszkinis: Storczyki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2004, s. 277-284. ISBN 83-09-01774-X.
↑ Oakes Ames, Donovan Stewart Correll: Orchids of Guatemala and Belize. Courier Dover Publications, 1952, s. 23.
↑ Mark W. Chase, Kenneth M. Cameron, John V. Freudenstein, Alec M. Pridgeon i inni. An updated classification of Orchidaceae. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 177, s. 151–174, 1 luty 2015. Linnean Society of London. DOI: 10.1111/BOJ.12234. (ang.).
↑ Phragmipedium. National Center for Biotechnology Information. [dostęp 2023-04-21].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-04-21] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-04-21] (ang.).

[ing-3] Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2012-07-19]. (ang.).

[tropicos-4] Phragmipedium. Tropicos.org. [dostęp 2023-04-21].

[kew-5] Phragmipedium. [w:] Plants of the World online [on-line]. Kew Royal Botanic Gardens. [dostęp 2023-04-21].

[CoL-6] Phragmipedium. [w:] The World Checklist of Vascular Plants [on-line]. Catalogue of Life Checklist. [dostęp 2023-04-21].

[stuart-7] Stuart Max Walters: The European Garden Flora: Monocotyledons (Part II). Cambridge University Press, 1984, s. 152. ISBN 978-0-521-25864-7.

[oszkinis-8] Krystyna Oszkinis: Storczyki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2004, s. 277-284. ISBN 83-09-01774-X.

[9] Oakes Ames, Donovan Stewart Correll: Orchids of Guatemala and Belize. Courier Dover Publications, 1952, s. 23.

[CHASE-10] Mark W. Chase, Kenneth M. Cameron, John V. Freudenstein, Alec M. Pridgeon i inni. An updated classification of Orchidaceae. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 177, s. 151–174, 1 luty 2015. Linnean Society of London. DOI: 10.1111/BOJ.12234. (ang.).

[NCBI-11] Phragmipedium. National Center for Biotechnology Information. [dostęp 2023-04-21].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]