Głuptak niebieskonogi
| Sula nebouxii[1] | |||
| Milne-Edwards, 1882 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
głuptak niebieskonogi | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
_world2.png) kolonie lęgowe zasięg występowania na oceanie | |||
Głuptak niebieskonogi[4], gap niebieskonogi (Sula nebouxii) – gatunek dużego ptaka morskiego z rodziny głuptaków (Sulidae), zamieszkujący zachodnie wybrzeże i przybrzeżne wyspy Meksyku, Ameryki Centralnej i Południowej oraz wyspy Galapagos. Nie jest zagrożony.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1882 roku Alphonse Milne-Edwards. Autor nadał mu nazwę Sula nebouxii[2][5], która obowiązuje do tej pory[4][6]. Jako miejsce typowe wskazał amerykańskie wybrzeże Pacyfiku[2][5]; holotyp prawdopodobnie pozyskano w Chile[2].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Sula: norweska nazwa Sula dla głuptaków, od staronordyjskiego Súla[7].
- nebouxii: Adolphe-Simon Neboux (1806–1885), francuski chirurg służący w marynarce francuskiej, odkrywca i przyrodnik[8]; w 1839 roku przywiózł holotyp tego gatunku z wyprawy okrętem „Vénus”[5].
Podgatunki[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia dwa podgatunki S. nebouxii[6]:
- S. n. nebouxii Milne-Edwards, 1882
- S. n. excisa Todd, 1948
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
- Wygląd zewnętrzny
- Samice nieco większe od samców. Głowa brązowawa, biało prążkowana, na części twarzowej naga, szaroniebieska skóra. Jasnoniebieskie nogi. Długie, brązowe skrzydła. Pierś i spodnia część ciała oraz środkowe sterówki białe. Dziób niebieskawy, ma ząbkowane krawędzie ułatwiające chwytanie ryb[9].
- Rozmiary
- dł. ciała ok. 76–84 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 152 cm[9] - Masa ciała
- ok. 1,3–1,8 kg
- Zachowanie
- Żyje samotnie lub w stadach.
- Długość życia
- W niewoli około 18 lat[9].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Poszczególne podgatunki zamieszkują[6]:
- S. n. nebouxii – wyspy i wybrzeża we wschodniej części Pacyfiku od północno-zachodniego Meksyku do Peru. W razie deficytu pożywienia zapuszcza się do Kalifornii (USA) i północnego Chile[3].
- S. n. excisa – Galapagos.
Środowisko[edytuj | edytuj kod]
Tropikalne i subtropikalne suche wyspy na Pacyfiku[9].
Pożywienie[edytuj | edytuj kod]
Żywi się rybami, po które nurkuje, czasem z dużej wysokości[9]. Zjada także kałamarnice[3]. Poluje pojedynczo, parami lub w większych grupach – ptaki współpracują wtedy ze sobą przy chwytaniu zdobyczy[9].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
- Zachowania godowe
- Samiec odbywa loty godowe wokół terytorium oraz tańczy przed samicą prezentując swoje niebieskie nogi. Przynosi samicy materiał na gniazdo[9].
- Gniazdo
- Na ziemi. Gniazduje kolonijnie, ale zachowuje dystans pomiędzy poszczególnymi gniazdami.
- Jaja
- Samica składa 2–3 jaja[9].
- Wysiadywanie
- Jaja są wysiadywane przez oboje rodziców przez ok. 41 dni. Jako że głuptak niebieskonogi nie posiada plamy lęgowej (fragmentu nagiej skóry na brzuchu), ogrzewa jaja stopami[9].
- Pisklęta
- Aż do wieku 1 miesiąca pisklęta nie potrafią kontrolować temperatury swojego ciała, muszą więc być często karmione.
Status[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN głuptak niebieskonogi jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). W 2019 roku organizacja Partners in Flight szacowała liczebność populacji na ponad 90 tysięcy dorosłych osobników, a jej trend oceniła jako umiarkowanie spadkowy[3]. Na wyspach Galapagos gatunek jest prawnie chroniony[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Sula nebouxii, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b c d e D. Lepage: Blue-footed Booby Sula nebouxii. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-11-23]. (ang.).
- ↑ a b c d BirdLife International, Sula nebouxii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2019-01-08] (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Sulidae Reichenbach, 1849 - głuptaki - Gannets and boobies (wersja: 2017-12-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-14].
- ↑ a b c A. Milne-Edwards. Recherches sur la faune des régions australes. „Annales des sciences naturelles”. ser. 6, t. 13, s. 36–37, 1882. (fr.).
- ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Storks, frigatebirds, boobies, cormorants, darters. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-05-14]. (ang.).
- ↑ Sula, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2019-01-08] (ang.).
- ↑ Nebouxi, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2019-01-08] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j M. Harris: Sula nebouxii. [w:] Animal Diversity Web [on-line]. 2001. [dostęp 2022-11-23]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Blue-footed Booby. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).