Sula (rodzaj)
Wygląd
Sula[1] | |||
Brisson, 1760[2][3] | |||
Przedstawiciel rodzaju – głuptak białobrzuchy (S. leucogaster) | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
Rząd | |||
Podrząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj |
Sula | ||
Typ nomenklatoryczny | |||
Sula leucogaster Boddaert, 1783 | |||
Synonimy | |||
| |||
Gatunki | |||
|
Sula – rodzaj ptaków z rodziny głuptaków (Sulidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj obejmuje gatunki występujące głównie w tropikalnych częściach oceanów[12].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała 64–92 cm, rozpiętość skrzydeł 132–166 cm; masa ciała 724–2353 g; samice są średnio większe i cięższe od samców[13].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Sula: norweska nazwa Sula dla głuptaków, od staronordyjskiego Súla[14].
- Anaethetus: gr. αναισθητος anaisthētos „głupi, bezsensowny”, od negatywnego przedrostka αν- an-; αισθανομαι aisthanomai „zrozumieć”[14]. Gatunek typowy: Sula leucogaster Boddaert, 1783.
- Dysporus: gr. δυσπορος dusporos „niezgrabny, głupi”, od δυσ- dus- „ciężki, twardy”; πορος poros „przejście”[14]. Gatunek typowy: Pelecanus sula Linnaeus, 1758.
- Sularius: wariant nazwy rodzaju Sula Brisson, 1760[14]. Gatunek typowy: Sula leucogaster Boddaert, 1783.
- Piscatrix: łac. piscatrix, piscatricis „rybaczka”, od piscator, piscatoris „rybak”, od piscari „łowić”, od piscis „ryba”[14]. Gatunek typowy: Pelecanus sula Linnaeus, 1758.
- Abeltera: gr. αβελτερος abelteros „głupi”, od negatywnego przedrostka α- a-; βελτερος belteros „lepszy”, od stopnia wyższego formy αγαθος agathos „dobry”[14]. Nowa nazwa dla Sula Brisson, 1760 ze względu na puryzm.
- Hemisula: gr. ἡμι- hēmi- „pół-, mały”, od ἡμισυς hēmisus „połowa”; rodzaj Sula Brisson, 1760[14]. Gatunek typowy: Sula leucogaster rogersi Mathews, 1913 (= Pelecanus plotus J.R. Forster, 1844[a]).
- Parasula: gr. παρα para „blisko”; rodzaj Sula Brisson, 1760[14]. Gatunek typowy: Sula dactylatra bedouti Mathews, 1913 (= Sula personata Gould, 1846[b]).
- Pseudosula: gr. ψευδος pseudos „fałszywy”; rodzaj Sula Brisson, 1760[14]. Gatunek typowy: Sula nebouxii A. Milne-Edwards, 1882.
- Prophalacrocorax: gr. προ pro „przed, z przodu”; rodzaj Phalacrocorax Brisson, 1760 (kormoran)[14]. Gatunek typowy: †Megus ronzoni Gervais, 1849.
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do rodzaju należą następujące żyjące współcześnie gatunki[15]:
- Sula sula (Linnaeus, 1766) – głuptak czerwononogi
- Sula leucogaster (Boddaert, 1783) – głuptak białobrzuchy
- Sula nebouxii A. Milne-Edwards, 1882 – głuptak niebieskonogi
- Sula variegata (von Tschudi, 1843) – głuptak peruwiański
- Sula dactylatra Lesson, 1831 – głuptak maskowy
- Sula granti Rothschild, 1902 – głuptak galapagoski
Oraz gatunki wymarłe[16]:
- Sula ronzoni (eocen, Francja)
- Sula sulita (późny miocen/wczesny pliocen, Peru)
- Sula universitatis (wczesny miocen, Floryda)
- Sula pohli (środkowy/późny miocen, Kalifornia)
- Sula magna (późny miocen/pliocen, Peru)
- Sula guano (miocen/pliocen, Floryda)
- Sula clarki (późny pliocen, Kalifornia)
- Sula phosphata (miocen/pliocen, Floryda)
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Sula, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 1. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 60. (fr. • łac.).
- ↑ Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 6. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 494. (fr. • łac.).
- ↑ P. Browne: The civil and natural history of Jamaica in three parts. Wyd. 2.ª ed. London: Sold by B. White and Son, 1789, s. 481. (ang.).
- ↑ J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 279. (łac.).
- ↑ C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 72. (fr.).
- ↑ H.G.L. Reichenbach: Avium systema naturale. Das natürliche system der vögel mit hundert tafeln grösstentheils original-abbildungen der bis jetzt entdecken fast zwölfhundert typischen formen. Vorlaüfer einer iconographie der arten der vögel aller welttheile. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1850, s. vi. (niem.).
- ↑ F. Heine & A. Reichenow: Nomenclator Musei Heineani Ornithologici. Berlin: R. Friedländer & Sohn, 1890, s. 351. (łac. • niem.).
- ↑ a b G.M. Mathews. New generic names, with some notes on others. „Austral Avian Record”. 2, s. 55, 1913–1915. (ang.).
- ↑ O. von Boetticher. Der Blaufuß-Tölpel "Camanay", Sula nebouxii Milne-Edwards. „Anzeiger der Ornithologische Gesellschaft in Bayern”. 4–5, s. 375, 1955. (niem.).
- ↑ C.J.O. Harrison. The taxonomic status of Milne-Edwards’s fossil sulids. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 95 (2), s. 52, 1975. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): Storks, frigatebirds, boobies, cormorants, darters. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-03-03]. (ang.).
- ↑ D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Boobies and Gannets (Sulidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.sulida1.01. [dostęp 2020-05-21]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j Etymologia za: The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Sulidae Reichenbach, 1849 (1836) – głuptaki - Gannets and Boobies (wersja: 2017-12-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-03-03].
- ↑ M. Stucchi. Los Piqueros de la Formación Pisco Perú. „Boletín de la Sociedad Geológica del Perú”. 95, s. 75–91, 2003.