Góropatwa skalna
| Alectoris graeca[1] | |||
| (Meisner, 1804) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
góropatwa skalna | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Góropatwa skalna[4], kuropatwa skalna[5] (Alectoris graeca) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny kurowatych (Phasianidae). Zamieszkuje południową Europę. Osiadły.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia cztery podgatunki A. graeca[6]:
- A. graeca saxatilis – francuskie Alpy do zachodniej Chorwacji
- góropatwa skalna[4] (A. graeca graeca) – Serbia i Albania do Grecji i Bułgarii
- A. graeca orlandoi – Włochy
- góropatwa sycylijska[4] (A. graeca whitakeri) – Sycylia.
Może tworzyć mieszańce z góropatwą czerwoną (A. rufa) i introdukowaną do Europy góropatwą azjatycką (A. chukar) na terenach, na których zasięg tych gatunków pokrywa się z zasięgiem góropatwy skalnej.
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]
Trudna do odróżnienia od innych gatunków góropatw, zwłaszcza od góropatwy azjatyckiej, od której różni się czysto białym, a nie kremowym gardłem, czarnym kantarkiem, gęściej pręgowanymi bokami oraz bardziej błękitnym niż brązowym odcieniem szarego grzbietu.
Wygląd zewnętrzny: Obie płci ubarwione podobnie, ale samica nieco mniejsza od samca, z mniej wyrazistym wzorem. U samca obecne guzki na skoku. Młode mniej kontrastowo ubarwione.
Rozmiary: długość ciała 33–37 cm, rozpiętość skrzydeł 46–53 cm
Masa ciała: samiec 550–850 g, samica 410–650 g
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Środowisko
[edytuj | edytuj kod]Stoki górskie z wapiennymi skałami, niską trawą oraz pojedynczymi drzewami i krzewami. Bardziej niż góropatwa azjatycka związana z terenami wysokogórskimi.
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Alpy, Półwysep Apeniński i Bałkański.
Tryb życia i zachowanie
[edytuj | edytuj kod]Gatunek osiadły, zimą może tworzyć stada i schodzić na niżej położone tereny górskie. Przed zagrożeniem często ucieka, biegnąc pod górę.
Głos
[edytuj | edytuj kod]Wydawane głosy to czterosylabowe „czer-ciriczi”, czyste „wit wit wit” i ostre „picz-i”.
Rozród
[edytuj | edytuj kod]Okres godowy
[edytuj | edytuj kod]Zimowe stada zaczynają się rozpadać już w lutym, od marca-kwietnia zaczyna bronić terytorium. Gatunek monogamiczny, zazwyczaj tworzy trwałe pary, chociaż obserwowano pojedyncze przypadki bigamii.
Gniazdo: Miejsce na założenie gniazda wybiera samiec, jednak to samica wygrzebuje zagłębienie, w którym składa jaja.
Okres lęgowy
[edytuj | edytuj kod]
Termin składania jaj zależy od regionu, w Alpach od połowy maja do czerwca, w Grecji od kwietnia do czerwca.
Jaja: składa 8–14 jaj.
Wysiadywanie: Jaja są wysiadywane zarówno przez samicę, jak i przez samca, przez 24–26 dni. Po złożeniu połowy jaj, samica zostawia je do wysiadywania samcowi, a sama przystępuje do budowy drugiego gniazda, w którym znosi pozostałe jaja. Pisklęta wysiadywane przez samca wykluwają się szybciej. Ten typ gniazdowania jest częsty u ptaków gnieżdżących się na ziemi[7].
Pisklęta: kremowo-brązowy wierzch, spód jaśniejszy. Zagniazdowniki. Młode osiągają rozmiary rodziców po 90 dniach, zaś po 120 dniach ważą tyle co osobniki dorosłe.
Pożywienie
[edytuj | edytuj kod]Dominuje pokarm roślinny: nasiona, owoce i zielone części roślin. Samice i młode chętnie uzupełniają dietę owadami, głównie konikami polnymi, chrząszczami, mrówkami, larwami muchówek i motyli.
Status, zagrożenie i ochrona
[edytuj | edytuj kod]Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2012 roku uznaje góropatwę skalną za gatunek bliski zagrożenia (NT – near threatened), wcześniej (od 1988 roku) miała ona status najmniejszej troski (LC – least concern)[3].
Gatunek szeroko rozpowszechniony i liczny (w 2015 roku szacowany na 83,5–147 tysięcy dorosłych osobników[3]. Liczebność populacji w większości zajmowanego obszaru maleje, aczkolwiek nie są to zmiany bardzo gwałtowne. Główną przyczyną jest utrata siedlisk w wyniku intensyfikacji rolnictwa i urbanizacji, poza tym jest to w wielu krajach gatunek łowny.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Alectoris graeca, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Rock Partridge (Alectoris graeca). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ang.).
- ↑ a b c Alectoris graeca, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Coturnicini Reichenbach, 1848 (wersja 2020-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-27].
- ↑ Busse i inni 1991 ↓, s. 306.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pheasants, partridges, francolins. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-27]. (ang.).
- ↑ Miroslav Bouchner, Kuropatwa skalna [w:] Zwierzęta łowne, wyd. Delta, Warszawa 1992
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- P. J. K. McGowan: Family Phasianidae (Pheasants and Partridges). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 2: New World Vultures to Guineafowl. Barcelona: Lynx Edicions, 1994, s. 485. ISBN 84-87334-15-6. (ang.).
- Lars Jonsson: Ptaki Europy i obszaru śródziemnomorskiego. Warszawa: Muza, 2003, s. 176. ISBN 83-7319395-2.
- Paul Sterry, Andrew Cleve, Andy Clements, Peter Goodfellow: Ptaki Europy: przewodnik ilustrowany. Warszawa: Świat Książki, 2007. ISBN 978-83-247-0818-5.
- Przemysław Busse (red.), Zygmunt Czarnecki, Andrzej Dyrcz, Maciej Gromadzki, Roman Hołyński, Alina Kowalska-Dyrcz, Jadwiga Machalska, Stanisław Manikowski, Bogumiła Olech: Ptaki. T. I. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0563-0.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).