Gdańska Fabryka Wagonów
 DWF Bergmann Heubuder z 1927, wyprodukowany w fabryce | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Siedziba | |
| Adres |
ul. Twarda (Broschkischerweg 1–2) |
| Data założenia |
1898 |
| Data likwidacji |
1945 |
| Forma prawna | |
| Udziałowcy |
Deutsche Stahlwerke GmbH Essen |
Położenie na mapie Gdańska  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
 54°22′40,30″N 18°38′25,10″E/54,377861 18,640306
| |
Gdańska Fabryka Wagonów (Waggonfabrik Danzig, Deutsche Wagenbau- und Leihgesellschaft mbH, Danziger Waggonfabrik AG) – przedsiębiorstwo z siedzibą w Gdańsku przy Broschkischerweg 1–2 (obecna ul. Wiślna), na terenie późniejszej Stoczni Północnej, działające w latach 1898–1945. Przedsiębiorstwo zajmowało się produkcją wagonów kolejowych, tramwajów i trolejbusów.
Historia[edytuj | edytuj kod]
.JPG)
Przedsiębiorstwo zostało założone w 1898 z kapitału Niemieckich Zakładów Stalowych (Deutsche Stahlwerke GmbH) z siedzibą w Essen, działalność rozpoczęło 10 października 1899. Początkowo produkowano ok. 600 wagonów towarowych i 80 pasażerskich III i IV klasy (o nadwoziu drewnianym). Zatrudnienie wzrastało (w 1899 było 150 pracowników, w 1906 – 533, w 1910 – 430), rosła także produkcja. Od 1925 produkowano tramwaje (wagony silnikowe i doczepne) dla Gdańska, od 1928 dla Warszawy (pierwsza partia w 1929 – 26 pojazdów, w 1930 – 21, ostatnia dostawa 20 wozów miała miejsce w 1939). W pierwszych latach II wojny światowej tramwaje z Gdańska (typ K) sprzedawano też do Berlina[1]. W latach 1942-43 produkowano trolejbusy na podwoziach Henschel z silnikami AEG. W 1943 10 pierwszych trolejbusów (w związku z ograniczeniami materiałowymi spowodowanymi wojną pierwotnie planowanych do użycia na gdańskich liniach, w miejsce droższych w eksploatacji tramwajów) stało się zaczątkiem komunikacji trolejbusowej w Gdyni[2]. Trolejbusy te miały numery od 201 do 210 i były wyposażone w przyczepy pasażerskie, również wyprodukowane w gdańskiej fabryce[3].
W latach 1944-45 produkowano na zlecenie Kriegsmarine ścigacze (dł. 34,9 m, silniki 7500 KM, wyporność ok. 100 ton, prędkość maksymalna 42 węzły). Zwodowano 8 jednostek, planowano dalsze 90. Wytwarzano tutaj także bezzałogowe, zdalnie sterowane łodzie wypełnione materiałami wybuchowymi, Sprengboot[4].
W latach 1942-45 przy ul. Twardej (Schellmuhler Wiesendamm) czynny był obóz pracy przymusowej (Waggonfabrik-Lager), w którym znajdowało się ok. 200 polskich robotników[5]. Wieczorem 28 marca 1945 roku, po uroczystościach przed Dworem Artusa, tereny fabryki zabezpieczali żołnierze z 1 Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte[6]. W czerwcu 1945 na miejscu fabryki powołano do działania Stocznię nr 3 (obecnie Stocznia Północna)[4].
Produkowane pojazdy[edytuj | edytuj kod]
- Tramwaj elektryczny Bergmann Heubuder (1927)
- Tramwaj elektryczny Tw269 Ring (1930)
- Wagon tramwajowy typu K (Berlinka) (wybrane egzemplarze)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Tramwaje Warszawskie - wagony typu K. [dostęp 2023-08-28].
- ↑ Historia Gdańska tramwajami pisana. [dostęp 2015-07-20].
- ↑ Historia gdyńskiej komunikacji miejskiej 1939–1945. [dostęp 2015-07-20].
- ↑ a b Gdańska Fabryka Wagonów. [dostęp 2015-07-20].
- ↑ Obozy pracy, Stalagi w Gdańsku 1939–1945. [dostęp 2015-07-20].
- ↑ Kamil Anduła, 1. Warszawska Brygada Pancerna im. Bohaterów Westerplatte na froncie (1943-1945), Warszawa: Tetragon sp. z o.o., s. 444, ISBN 978-83-63374-48-8.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Gdańsk chce kupić zabytkowy tramwaj z Danziger Waggon Fabrik. Data dostępu: 27 lipca 2015
- Klub Miłośników Komunikacji Miejskiej: WIwK/GFW K #403. kmkm.waw.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-24)].. Data dostępu: 27 lipca 2015