Geopark

Geopark – obszar o dokładnie wyznaczonych granicach, obejmujący stanowiska dziedzictwa geologicznego (często geostanowiska) o istotnym znaczeniu naukowym dla geologii, jak również obiekty unikatowe lub piękne, reprezentatywne dla danego regionu i jego historii geologicznej. Geopark to nie tylko walory geologiczne, obszar ten może być cenny także z archeologicznego, ekologicznego, historycznego czy kulturowego punktu widzenia.

Cele tworzenia geoparków

Zasadnicze cele tworzenia geoparków to ochrona (ze szczególnym uwzględnieniem ochrony przyrody nieożywionej), edukacja i badania naukowe z zakresu nauk o Ziemi oraz lokalny rozwój społeczno-ekonomiczny, zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju. Utworzenie geoparków nie tylko podkreśla rangę takich miejsc, ale również sprzyja tworzeniu nowych miejsc pracy, np. w geoturystyce. Geoparki są kierowane i zarządzane przez wyznaczony organ władzy oraz podlegają przepisom prawa kraju, w którym występują.

Geoparki na świecie

„Program Geoparki UNESCO” zapoczątkowany został przez Oddział Nauk o Ziemi (ang. Division of Earth Science) UNESCO w 1997 r., jako wsparcie krajowych i międzynarodowych starań w zakresie ochrony dziedzictwa Ziemi. Na potrzeby programu stworzono międzynarodowo uznawaną nazwę „Geopark UNESCO”. W 1998 r. UNESCO uruchomiło procedurę utworzenia Światowej Sieci Narodowych Geoparków, mającej docelowo objąć ponad 500 geoparków.

Do listopada 2015 roku na liście Światowej Sieci Geoparków UNESCO (ang. Global Geoparks Network UNESCO) znalazło się 119 obszarów, natomiast Europejska Sieć Geoparków (ang. European Geoparks Network), będąca częścią sieci światowej, objęła 70 obszary.

Geoparki w Polsce

Z inicjatywy Głównego Geologa Kraju, dr. H. J. Jezierskiego, zainicjowano działania mające na celu wypracowanie zasad i procedur wyłaniania polskich Geoparków Krajowych, które w dalszym etapie mogłyby ubiegać się o włączenie do Europejskiej Sieci Geoparków. Wstępna lista obejmowała 10 propozycji. Obecnie status Geoparku Krajowego, nadany przez Ministerstwo Środowiska, posiadają 3 obszary: polska część Łuku Mużakowa (od 21.10.2009 r.), rejon Góry św. Anny (od 1.06.2010 r.) oraz Karkonoski Park Narodowy wraz z otuliną (od 10.09.2010 r.). Jedynymi polskimi geoparkami włączonymi do sieci europejskiej są Łuk Mużakowa (geopark polsko-niemiecki) oraz Geopark Świętokrzyski.

Bibliografia

• Alexandrowicz Z., 2006, Geoparki – nowe wyzwanie dla ochrony dziedzictwa geologicznego, „Przegląd Geologiczny”, tom 54, nr 1, str. 36–41, Warszawa. [1]
• Alexandrowicz, Z., 2006. Geopark – nature protection category aiding the promotion of geotourism (Polish perspectives). „Geoturystyka”, tom 2 (5), str. 3–12.
• Jones, C., 2008. History of Geoparks [w:] C. V. Burek, C. D. Prosser, red., The History of Geoconservation. Geological Society, London, Spec. Publ., 300, str. 273-277.
• Patzak, M., Eder, W., 1998. UNESCO GEOPARK. A new Programme – a new UNESCO label. „Geologica Balcanica”, tom 28, nr 3–4, str. 33–35.

Linki zewnętrzne

• Geoparki – Ministerstwo Środowiska
• Geoparki – Państwowy Instytut Geologiczny
• Europejska Sieć Geoparków
• Światowa Sieć Geoparków UNESCO
• Geopark Krajowy Góra Św. Anny
• Geopark Europejski Łuk Mużakowa
• Geopark Europejski Geopark Świętokrzyski
• Geoturystyka blog