Gislebertus
| Data śmierci |
po 1135 |
|---|---|
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka |
Gislebertus (XII wiek) – francuski rzeźbiarz romański.
Na podstawie badań Jerzego (George'a) Żarneckiego została mu przypisana prawie cała dekoracja rzeźbiarska katedry Saint-Lazare w Autun z lat ok. 1120-1135. Badacz powiązał również tego rzeźbiarza z pojedynczymi rzeźbami z Cluny i Vézelay, gdzie jego zdaniem Gislebertus zaczynał swoją działalność[1]. Twórczość Gislebertusa wywodzi się z kręgu Cluny. Zdaniem Willibalda Sauerländera Gislebertus rysuje delikatniej, powściągliwiej od niespokojnego twórcy tympanonu w Vézelay. Cieszy go praca nad detalem, czego nie można powiedzieć o rzeźbiarzach kluniackich. Lubi też smukłe, drobne postacie o miękkich ruchach[2].
Imię rzeźbiarza zachowało się w podpisie, widniejącym w tympanonie głównego portalu w zachodniej fasadzie katedry w Autun: Gislebertus hic fecit (Gislebertus to zrobił). Tympanon, wyrzeźbiony ok. 1130 roku[3], przedstawia scenę Sądu Ostatecznego o oryginalnych i indywidualnych rozwiązaniach[2]. Z prawej strony znajduje się scena ważenia dusz z podobnymi do szkieletów diabłami i niezwykle wysmukłym Archaniołem Michałem, w którego płaszczu chronią się ludzie. Wściekłość demonów i rozpacz potępionych kontrastuje ze szczęśliwością zbawionych.
W północnym portalu katedry, w scenie Grzechu Pierworodnego, znajdowała się pierwotnie rzeźba Ewy (obecnie Musée Rolin, Autun). Jest to półleżąca, naga postać w prostokątnym polu, częściowo przysłonięta przez otaczającą ją roślinność. Lewą ręką sięga po jabłko.
-
Kapitel z samobójstwem Judasza, katedra w Autun -
Kapitel z ucieczką do Egiptu, katedra w Autun -
Kapitel ze snem trzech króli, katedra w Autun
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jan Białostocki, Sztuka cenniejsza niż złoto, Warszawa: PWN, 2004, s. 140, ISBN 83-01-14301-0, OCLC 749694105.
- ↑ a b W. Sauerländer, Rzeźba średniowieczna, Warszawa 1978, s. 66-67.
- ↑ Jacek Dębicki: Zachodni portal katedry Świętego Łazarza w Autun. Studium historii sztuki i historii idei. Kraków: 2002, s. 19.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jan Białostocki, Sztuka cenniejsza niż złoto, Warszawa: PWN, 2004, ISBN 83-01-14301-0, OCLC 749694105.
- Sauerländer Willibald, Rzeźba średniowieczna, Warszawa 1978.
- Dębicki Jacek, Zachodni portal katedry Świętego Łazarza w Autun. Studium historii sztuki i historii idei, Kraków 2002.
Literatura dodatkowa
- D. Grivot, G. Zarnecki, Z. Grivot, Gislebertus. Sculptor of Autun, Hacker Art Books, 1985.
- D. Denny, The Last Judgment Tympanum at Autun: Its Sources and Meaning, Speculum 57/3 (1982), s. 532-547.
- D. Grivot, Gislebertus sculptor of Autun, London 1961.
- L. Seidel, Lazarus, Gislebertus, and the cathedral of Autun, [w:] Legends in limestone, Chicago 1999.
- J. Zink, Zur Ikonographie der Portalskulptur der Kathedrale Saint-Lazare in Autun, München 1989.