Gnojanka odchodowa
_Hongo_461686.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gnojanka odchodowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Bolbitius coprophilus (Peck) Hongo Mem. Fac. Educ. Shiga Univ., Nat. Sci. 9: 82 (1959) | |
_Hongo_461687.jpg)
Gnojanka odchodowa, gnojanka różowawa (Bolbitius coprophilus (Peck) Hongo) – gatunek grzybów z rodziny gnojankowatych (Bolbitiaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Bolbitius, Bolbitiaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1894 Charles Horton Peck, nadając mu nazwę Pluteolus coprophilus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w roku 1959 Tsuguo Hongo[1]. Synonimy[2]:
- Derminus coprophilus (Peck) Henn. 1898,
- Pluteolus coprophilus Peck 1894.
Internetowy atlas grzybów podaje polską nazwę gnojanka odchodowa będącą tłumaczeniem nazwy łacińskiej (coprophilus znaczy lubiący odchody)[3], inni autorzy podają nazwę gnojanka różowawa, pochodzącą od różowawej barwy kapelusza[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 3–8 cm, kształt początkowo stożkowy, potem wypukły, w stanie dojrzałym rozpostarty, na koniec lekko wklęsły z niewielkim garbkiem, słabo higrofaniczny. Powierzchnia początkowo nieco kleista, później w stanie wilgotnym lepka. Barwa pomarańczowowobiała, bladoróżowa, jasnobeżowa lub mięsna, brzeg jaśniejszy – białawy lub bardzo jasnoróżowy[4].
Wolne, gęste, bardzo cienkie, delikatne, początkowo białawe, potem żółknące, w końcu brązowiejące, stosunkowo łatwo rozpływające się[4].
Wysokość 6–12 (16) cm, grubość 0,2–0,8(1) cm, pusty w środku. Powierzchnia biaława, w górnej części zwykle nieco oprószona[4].
Czekoladowobrązowy[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Gnojanka odchodowa występuje w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, Europie, Afryce, Australii, podano nawet stanowisko na Antarktydzie[5]. Brak tego gatunku na opublikowanej w 2003 r. przez Władysława Wojewodę liście wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski[6]. Po raz pierwszy jego stanowiska podano w 2010 r. na ziemi lubuskiej, w Wielkopolsce i w Bieszczadach[4]. W 2019 r. podano stanowiska w Puszczy Knyszyńskiej[7], aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[3]. Według mykologów jednak jest to gatunek w Polsce często występujący i szeroko rozprzestrzeniony, jednak przeoczany ze względu na specyficzne miejsce występowania[4].
Grzyb saprotroficzny i koprofilny. Rośnie na zawierających dużą ilość substancji odżywczych substratach organicznych, takich jak: obornik, kompost, słoma zmieszana z odchodami zwierząt. Owocniki pojawiają się od maja do września, czasem do października[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-12-15] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-12-15] (ang.).
- ↑ a b Aktualne stanowiska Bolbitius coprophilus w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2023-12-15].
- ↑ a b c d e f g h Barbara Kudławiec i inni, Nowe stanowiska gnojanki różowawej Bolbitius coprophilus Peck (Hongo) w Polsce, „Przegląd Przyrodniczy”, 21 (1), 2010, s. 60–64 [dostęp 2023-12-15] (ang.).
- ↑ Występowanie Bolbitius coprophilus na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-12-15].
- ↑ Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 73, 74, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-12-02] (pol.).