Goździk ogrodowy
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
goździk ogrodowy |
Nazwa systematyczna | |
Dianthus caryophyllus L. Sp. pl. 1:410. 1753 |
Goździk ogrodowy (Dianthus caryophyllus L.) – gatunek rośliny jednorocznej lub dwuletniej, należący do rodziny goździkowatych. Pochodzi z południowej Europy (Dalmacja[3]). W Polsce nie występuje w stanie dzikim, jest natomiast często uprawiany jako roślina ozdobna[4]. Uprawiany był już od czasów starożytnych[5]. Oprócz typowej formy gatunku uprawiane są liczne mieszańce z innymi gatunkami[4].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Roślina darniowa tworząca luźne kępki o wysokości 40–80 cm. Cały pęd pokryty jest woskiem i ma sinozielony kolor.
- Łodyga
- Wzniesiona, rozgałęziająca się, sztywna, naga. Tworzy kolanka, w których wyrastają liście. W kolankach tych łatwo dochodzi do złamania łodygi.
- Liście
- Ulistnienie naprzeciwległe. Liście lancetowate, całobrzegie, ostro zakończone, bez przylistków, o szerokości do 2–10 mm. Są zrośnięte nasadami i podobnie jak łodyga pokryte woskiem.
- Kwiaty
- Na łodydze wyrasta jeden lub kilka tylko silnie i przyjemnie pachnących dużych kwiatów w kolorze białym, różowym, czerwonym i ich odcieniach[5]. Zielony lub fioletowo nabiegły, cylindryczny kielich składa się z 5 zrośniętych działek i jest 2–4 razy dłuższy od łusek podkielichowych. Korona u typowego gatunku składa się z 5 czerwonych, ząbkowanych płatków, wewnątrz niej 1 słupek i 10 pręcików[3]. Kwiaty kwitną od czerwca do września.
- Owoc
- Torebka otwierająca się 4-ząbkami. Nasiona drobne, liczne.
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]Uprawiany jako roślina ozdobna, zwykle na kwiat cięty, lub na rabatach[6]. W szklarniach uprawiany jest przez cały rok. W uprawie znajdują się liczne kultywary o różnych barwach. Uprawne odmiany zazwyczaj posiadają pełne kwiaty w różnych kolorach, również wielobarwne. Dzieli się je na 2 grupy[6]:
- goździki powtarzające kwitnienie, np. odmiana `Tige de Fer` (zimotrwała), `Chabaud`,
- goździki nie powtarzające kwitnienia, m.in. odmiany : `Grenadin`, `Malmaison`.
Uprawa
[edytuj | edytuj kod]Wymaga słonecznych stanowisk i gliniasto-piaszczystych gleb o stałej wilgotności[6]. Uprawiany jest przeważnie z nasion, czasami przez podział bryły korzeniowej. W gruncie może być uprawiany jako roślina jednoroczna, lub dwuletnia[6]. Przy uprawie jednorocznej nasiona wysiewa się do półciepłego inspektu w marcu i wysadza na stałe miejsce na początku maja w rozstawie 20–25 x 25–30 cm[6]. Przy uprawie dwuletniej nasiona wysiewa się do gruntu od maja do czerwca, siewki wymagają pikowania gdy mają 3–4 liście[6]. Do gruntu wysadza się pod koniec lipca lub z początkiem sierpnia. Zakwitają następnego roku[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
- ↑ a b Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
- ↑ a b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- ↑ a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
- ↑ a b c d e f g Bolesław Chlebowski, Kazimierz Mynett: Kwiaciarstwo. Warszawa: PWRiL, 1983. ISBN 83-09-00544-X.
- BioLib: 38632
- EoL: 590805
- EUNIS: 165721
- Flora of North America: 200007037
- FloraWeb: 27221
- GBIF: 3085420
- identyfikator iNaturalist: 83063
- IPNI: 153205-1
- ITIS: 506587
- NCBI: 3570
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2764005
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:153205-1
- Tela Botanica: 22083
- identyfikator Tropicos: 6301951
- USDA PLANTS: DICA26
- CoL: 6CPZ5