Gwiazda Przemyśla

Gwiazda Przemyśla
	; Awers
Ustanowiono	13 grudnia 1921
Wielkość	55 × 45
Kruszec	tombak
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gwiazda Przemyśla – odznaka pamiątkowa przyznawana uczestnikom walk o oswobodzenie miasta Przemyśl toczonych od 1 listopada 1918 do 16 maja 1919 podczas wojny polsko-ukraińskiej.

Opis odznaki

W rocznicę oswobodzenia Przemyśla zebrał się komitet wojskowo-cywilny, mający nadać odznaczenie jednostkom uczestniczącym w obronie i odzyskaniu miasta^[1]. Jego przewodniczącym został ówczesny komendant płk Gustaw Wolgner, a w gremium zasiedli oficerowie: płk Hackbeil, kpt. Jelewski, kpt. Łobarzewski, kpt. Studziński, kpt. Doskowski, kpt. Mańkowski, kpt. inż. Kazimierz Osiński, por. Adamowski oraz cywile: senator Apolinary Garlicki, prof. Przyjemski, naczelnik Ludomił Fiałkiewicz, dyr. Smołka, inż. Osostowicz, insp. Jankowski^[1]. Został ułożony statut i zatwierdzona odznaka Gwiazda Przemyśla^[1]. Odznakę ustanowiło miasto Przemyśl dla swych oswobodzicieli. Zaprojektowali ją Stanisław Jankowski i inż. Kazimierz Osiński^[2]. Sztancę wykonał artysta Włosiński ze Lwowa^[1].

Statut i odznaka zostały zarejestrowane przez Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego i Ministerstwo Spraw Wojskowych^[1]^[3] (zatwierdzona Dz. Rozk. MSWojsk. nr 49, poz. 60 z 13 grudnia 1921 roku^[2]). Podczas uroczystości pierwszej rocznicy wyzwolenia Przemyśla komitet przyznał 1000 odznak^[1]. Za okres obrony Przemyśla przyjęto okres od 1 listopada 1918 do 16 maja 1919^[1]. Do przyznania odznaki nadeszło ok. 13 tys. zgłoszeń osób dysponujących legitymacjami z czasu obrony Przemyśla oraz oświadczeniem dwóch świadków^[1]. Zgłoszenia przyjmowano osobno od wojskowych (właściwy był adiutant Dowództwa Obozu Warownego kpt. Łobarzewski i por. Adamowski) i od cywilnych (właściwy był inż. Osiński)^[1]. Do 1933 nadano 9 tys. odznak (łącznie w obronie Przemyśla i ziemi przemyskiej brało udział ok. 17 tys. osób)^[1]. Ustalono, że wielu z obrońców ominęło odznaczenie, jako że nie byli świadomi o jej istnieniu, natomiast część osób skutecznie złożyła wniosek, lecz nie była w stanie odebrać wyróżnienia^[1].

„Gwiazda Przemyśla” była noszona na czerwono-żółtej wstążce (według Witolda Huperta)^[4]^[5] lub na wstążce czerwonej z białymi paskami po bokach (według Wiesława Bończy-Tomaszewskiego)^[6]. Ta ostatnia wersja jest przedstawiana przez Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej^[7].

Odznaka jednoczęściowa wykonana w tombaku srebrzonym, oksydowana. Posiada kształt sześcioramiennej gwiazdy na którą nałożony jest wieniec z liści wawrzynu. Na górnym ramieniu gwiazdy umieszczono koronę połączoną z herbem Przemyśla. W środku wieńca znajduje się panorama Przemyśla. W dolnej części podwójna wstęga z napisem: OBROŃCOM PRZEMYŚLA, a między wstęgami czterolistna tabliczka z datami ll.XI. 1918 16.V. 1919. Na rewersie wybity numer nadania i nazwisko wykonawcy: E.M. Unger - Lwów^[2].

Odznaczeni

Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Gwiazdą Przemyśla.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Kazimierz Osiński: Gwiazda Przemyśla. W: „Oświata - to potęga”. Wydawnictwo pamiątkowe z okazji obchodu 15-lecia Niepodległości Państwa Polskiego. Przemyśl: 1933, s. 83-84.
↑ ^a ^b ^c Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 669.
↑ Piotr Jaroszczak: Obrona Przemyśla w 1918 roku. Piotr Jaroszczak. [dostęp 2018-01-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-23)].
↑ Witold Hupert: Relacja ppłk. Huperta, dowódcy Krakowskiej Legji Oficer. w akcji w Przemyślu i Lwowie o przebiegu ataku w Przemyślu. W: Bolesław Roja: Legendy i fakty. Warszawa: 1931, s. 336.
↑ Witold Hupert: Walka o Lwów (od 1 listopada 1918 do 1 maja 1919 roku). Warszawa: 1933, s. 54.
↑ Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1939, s. 40.
↑ Za walkę o niepodległość Ziemi Przemyskiej - odznaczeni "Gwiazdą Przemyśla". [dostęp 2018-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-02)].

Bibliografia

Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945. Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-2043299-2.

[KO-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Kazimierz Osiński: Gwiazda Przemyśla. W: „Oświata - to potęga”. Wydawnictwo pamiątkowe z okazji obchodu 15-lecia Niepodległości Państwa Polskiego. Przemyśl: 1933, s. 83-84.

[CITEREFSawickiWielechowski2007669-2] Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 669.

[3] Piotr Jaroszczak: Obrona Przemyśla w 1918 roku. Piotr Jaroszczak. [dostęp 2018-01-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-23)].

[4] Witold Hupert: Relacja ppłk. Huperta, dowódcy Krakowskiej Legji Oficer. w akcji w Przemyślu i Lwowie o przebiegu ataku w Przemyślu. W: Bolesław Roja: Legendy i fakty. Warszawa: 1931, s. 336.

[5] Witold Hupert: Walka o Lwów (od 1 listopada 1918 do 1 maja 1919 roku). Warszawa: 1933, s. 54.

[6] Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1939, s. 40.

[7] Za walkę o niepodległość Ziemi Przemyskiej - odznaczeni "Gwiazdą Przemyśla". [dostęp 2018-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-02)].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Rodzaj odznaczenia	order krzyż medal gwiazda odznaka dystynktorium
Elementy insygniów	godło łańcuch orderowy gwiazda orderowa rozetka galonik okucie wstęga orderowa
Formy zredukowane	cywilna: miniaturka orderowa mundurowa: baretka
Lista odznaczeń w	Afryce Ameryce Południowej Ameryce Północnej i Środkowej Australii i Oceanii Azji Europie
Lista baretek w	Afryce Ameryce Południowej Ameryce Północnej i Środkowej Australii i Oceanii Azji Europie organizacjach międzynarodowych
Prawo	kapituła orderu odznaczenie państwowe order domowy order kobiecy
System odznaczeń w Polsce	Komisja Heraldyczna polski system orderowo-odznaczeniowy (lista) polskie odznaczenia resortowe polskie odznaczenia samorządowe