Gyrohypnus fracticornis

	Gyrohypnus fracticornis
	(O.F. Müller, 1776)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Infrarząd	Staphyliniformia
Rodzina	kusakowate
Podrodzina	kusaki
Plemię	wydłużaki
Rodzaj	ryżak
Podrodzaj	Gyrohypnus s.str.
Gatunek	Gyrohypnus (Gyrohypnus) fracticornis
Synonimy
	Staphylinus fracticornis O.F. Müller, 1776; Xantholinus fracticornis (O.F. Müller, 1776); Staphylinus elongatus Geoffroy, 1785; Xantholinus elongatus (Geoffroy, 1785); Gyrohypnus elongatus (Geoffroy, 1785); Othius ater Stephens, 1833; Othius obscurus Stephens, 1833; Xantholinus obscurus Stephens, 1833; Xantholinus obsidianus Melsheimer, 1844; Gyrohypnus obsidianus (Melsheimer, 1844); Hypnogryrus obsidianus (Melsheimer, 1844); Xantholinus morio Reitter, 1872; Xantholinus melanarius Fauvel, 1872; Xantholinus haroldi Reitter, 1873; Gyrohypnus libanoticus Bordoni, 1984;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gyrohypnus fracticornis – gatunek chrząszcza z rodziny kusakowatych i podrodziny kusaków. Zamieszkuje większość krain zoogeograficznych.

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1776 roku przez Ottona Friedricha Müllera pod nazwą Staphylinus fracticornis. Jako miejsce typowe wskazano Danię^[1].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Chrząszcz o wydłużonym, wąskim ciele długości od 7 do 9 mm. Głowa jest krępa, czarna z brunatnoczarnymi czułkami oraz, z wyjątkiem żółtobrunatnego członu wierzchołkowego, brudnobrunatnymi głaszczkami szczękowymi. Kanciaste skronie są matowe, szorstko punktowane, a na wysokości ich zakończenia głowa jest najszersza. Ciemię ma duży, okrągły obszar pozbawiony głębokiego punktowania. W tyle głowy szwy gularne łączą się w pojedynczą linię. Przedplecze jest czarne, zaopatrzone w rzędy grzbietowe o około sześciu punktach każdy. Pokrywy są całkiem czarne. Odnóża mają brunatnoczarne uda i golenie. Odwłok jest czarny, pozbawiony rozjaśnień na tylnych krawędziach tergitów^[2].

Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]

Owad ten zasiedla różne, w tym synantropijne środowiska. Bytuje wśród gnijących szczątków roślinnych^[3]^[2].

Gatunek o szerokim zasięgu. W Europie znany jest z Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Macedonii Północnej, Grecji i europejskiej części Rosji^[4]. W palearktycznej Azji podawany jest z Cypru^[4], Turcji, Syberii, Kazachstanu i Afganistanu^[1]. W Makaronezji zamieszkuje Azory, Wyspy Kanaryjskie i Maderę^[1]^[4]. Poza tym podawany jest z Indii w krainie orientalnej, Nowej Zelandii i Wysp Chatham w krainie australijskiej, Argentyny i Chile w krainie neotropikalnej oraz nearktycznej Ameryki Północnej^[1]^[2].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d Lee H. Herman. Catalog of the Stapylinidae (Insecta: Coleoptera). 1758 to the End of Second Millenium. VI Staphylinine Group (Part 3). Staphylininae: Staphylinini (Quediina, Staphylinina, Tanygnathinina, Xanthopygina), Xantholinini. Staphylinidae incertae sedis. Fossils, Protactinae†. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 265, s. 3021–3840, 2001.
↑ ^a ^b ^c Andrzej Szujecki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera z. 24 d Kusakowate - Staphylinidae: Wydłużaki - Xantholininae. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1976.
↑ B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Staphylinidae część 2. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (7), 1980.
↑ ^a ^b ^c Gyrohypnus (Gyrohypnus) fracticornis (O. Muller, 1776). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-04-04].

[Herman-1] Lee H. Herman. Catalog of the Stapylinidae (Insecta: Coleoptera). 1758 to the End of Second Millenium. VI Staphylinine Group (Part 3). Staphylininae: Staphylinini (Quediina, Staphylinina, Tanygnathinina, Xanthopygina), Xantholinini. Staphylinidae incertae sedis. Fossils, Protactinae†. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 265, s. 3021–3840, 2001.

[Szujecki-2] Andrzej Szujecki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera z. 24 d Kusakowate - Staphylinidae: Wydłużaki - Xantholininae. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1976.

[Burakowskietal-3] B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Staphylinidae część 2. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (7), 1980.

[fe-4] Gyrohypnus (Gyrohypnus) fracticornis (O. Muller, 1776). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-04-04].

[1]

[2]

[3]

[4]