Hans-Joachim Koellreutter
 Hans-Joachim Koellreutter, 1960 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Pochodzenie | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Gatunki | |
| Zawód | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Hans-Joachim Koellreutter (ur. 2 września 1915 we Fryburgu Bryzgowijskim[1][2][3][4], zm. 13 września 2005 w São Paulo[4]) – niemiecki kompozytor i dyrygent działający w Brazylii.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Studiował w Berlinie u Gustava Schecka (flet), Kurta Thomasa (kompozycja), Hermanna Scherchena (dyrygentura), Carla Adolfa Martienssena (fortepian), Paula Hindemitha (analiza muzyczna) oraz Georga Schunemanna i Maxa Seifferta (muzykologia)[1][2][4]. Szykanowany przez nazistów opuścił III Rzeszę[1] i w latach 1936–1937 kontynuował studia u Marcela Moysego w Genewie[1][2][3]. W 1937 roku wyemigrował do Brazylii, gdzie podjął działalność jako kompozytor, dyrygent i organizator życia muzycznego[1][2][4]. Uczył w konserwatoriach w Rio de Janeiro (1937–1952) i São Paulo (1946–1948)[1][2][3]. W latach 1939–1942 prowadził w Rio de Janeiro program radiowy Musica viva, w trakcie którego propagował muzykę współczesną[1]. W 1952 roku założył w São Paulo Freie Hochschule für Musik, którą kierował do 1958 roku[1][4]. Od 1952 do 1962 dyrygował orkiestrą symfoniczną w Bahia[1][2][3]. W 1954 roku zainicjował na uniwersytecie w Bahia seminaria muzyczne, w ramach których promował nową muzykę[1]. W 1963 roku wrócił na krótki czas do Niemiec, w latach 1963–1965 kierował działem muzycznym Instytutu Goethego w Monachium[1][2]. Od 1965 do 1969 roku przebywał w New Delhi, gdzie był dyrektorem miejscowego oddziału Instytutu Goethego[1][2]. W latach 1970–1974 kierował Instytutem Goethego w Tokio, wykładał też w tokijskim Instytucie Muzyki Chrześcijańskiej[1][2]. W 1975 roku wrócił do Brazylii, gdzie w latach 1975–1980 kierował Instytutem Goethego w Rio de Janeiro[1][2]. Był dyrektorem konserwatorium państwowego w Tatuí (1983–1984) i wykładowcą na uniwersytecie stanu Minas Gerais (1984–1988) oraz w konserwatorium w São Paulo (1988–1990)[1].
Otrzymał Order Krzyża Południa (1969) oraz Wielki Krzyż Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (1985)[1].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Należał do czołowych postaci brazylijskiego życia muzycznego połowy XX wieku[1]. Początkowo tworzył pod wpływem Paula Hindemitha, pod koniec lat 30. zwrócił się w kierunku poznanej podczas pobytu w Szwajcarii od Wladimira Vogela dodekafonii[1]. W Brazylii, adaptując elementy muzyki miejscowej, zaczął rozwijać indywidualny styl[1]. W latach 60. zaczął tworzyć tzw. „eseje planimetryczne”, w których korzystając ze środków typowych dla techniki serialnej wprowadzał ciszę jako równorzędny składnik kompozycji[1]. Wprowadzał też elementy aleatoryzmu kontrolowanego, w niektórych utworach posługiwał się notacją graficzną[1]. W latach 70. pod wpływem myśli dalekowschodniej stworzył własną estetykę dzieła muzycznego, opartą o kontrastowanie europejskiego myślenia o rozczłonkowaniu czasu na przeszłość, teraźniejszość i przyszłość z azjatyckim przekonaniem o jego ciągłości[1]. W swoich kompozycjach wykorzystywał elementy muzyki brazylijskiej, hinduskiej i japońskiej, stosując m.in. typowe dla tych kultur instrumentarium[2][3].
Wybrane kompozycje[edytuj | edytuj kod]
(na podstawie materiałów źródłowych[1][2][4])
Utwory orkiestrowe
- 4 Pieces (1937)
- Variations (1945)
- Música (1947)
- Sinfonia de camara na 11 instrumentów (1948)
- Mutacoes (1953)
- Concretion na orkiestrę lub orkiestrę kameralną (1960)
- Constructio ad synesin na orkiestrę kameralną (1962)
- Advaita na sitar i orkiestrę lub orkiestrę kameralną (1968)
- Sunyata na flet, orkiestrę kameralną instrumentów zachodnich lub hinduskich i taśmę (1968)
- Acronon na szklane kule, fortepian i orkiestrę (1979)
- Wu-Li (1988)
- Audio-Game na orkiestrę kameralną (1992)
- Dharma na elektryczną gitarę basową i orkiestrę kameralną (1992)
Utwory kameralne
- 2 sonaty fletowe (I 1937, II 1939)
- Sonata skrzypcowa (1939)
- Inventions na obój, klarnet i fagot (1940)
- Variations na flet, różek angielski, klarnet i fagot (1941)
- Música 1947 na kwartet smyczkowy (1947)
- Diaton 8 na flet, rożek angielski, fagot, harfę i ksylofon (1955)
- Tanka I–VII na głos i instrumenty (1970–1982)
Utwory wokalne i wokalno-instrumentalne
- Noturnos de Oneyda Alvarenga na mezzosopran i kwartet smyczkowy (1945)
- dramat chóralny O café (1956)
- 8 Haikai de Pedro Xisto na baryton, flet, gitarę elektryczną, fortepian i perkusję (1963)
- Cantos de Kulka na sopran i orkiestrę (1964)
- kantata Indian Report na sopran, narratora, chór kameralny, chór mówiony i orkiestrę kameralną instrumentów zachodnich i hinduskich (1967)
- Yū na sopran i instrumenty japońskie (1970)
- Tanka I na recytatora i koto (1971)
- Mu-dai na głos (1972)
- Tanka II na recytatora i orkiestrę (1973)
- O café na chór (1975)
- Constelações na głos, 7 instrumentów i taśmę (1984)
- retrato de uma cidade na baryton i orkiestrę smyczkową (1984)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 5. Część biograficzna klł. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1997, s. 128–129. ISBN 978-83-224-3303-4.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 3 Haar–Levi. New York: Schirmer Books, 2001, s. 1918. ISBN 978-0-02-865528-4.
- ↑ a b c d e The Harvard Biographical Dictionary of Music. Cambridge: Harvard University Press, 1996, s. 457. ISBN 0-674-37299-9.
- ↑ a b c d e f Martha Furman Schleifer, Gary Galván: Latin American Classical Composers: A Biographical Dictionary. Lanham: Rowman & Littlefield, 2016, s. 325–326. ISBN 978-0-8108-8870-8.