Herb Chełmna
| |
| Typ herbu | |
|---|---|
Herb Chełmna – jeden z symboli miasta Chełmno w postaci herbu.[1] Historia herbu sięga XIII wieku i pierwotnie znacznie się on różnił od obecnie używanego.
Wygląd i symbolika
[edytuj | edytuj kod]Herb Miasta Chełmna wpisany jest w błękitne pole, a nad samym herbem znajduje się korona koloru złotego. Korona posiada w środku lilię, po obu bokach profil lilii, które połączone są ze środkową lilią kształtami kotwic, a w punktach stycznych znajdują się trzy koła wysokości podstawy korony. Treść herbu znajduje się w stylizowanej winiecie koloru ciemnobrązowego. Winieta oddziela treść herbu białą ramką. Herb stanowi dziewięć pagórków koloru brązowego z podcieniem, szeregowo usytuowanych, po trzy w każdym rzędzie, a w drugim rzędzie, na środkowym pagórku wpisany jest krzyż maltański koloru ciemnobrązowego. Nad pagórkami znajduje się pole koloru jasnobłękitnego. Pagórki mają kształt zaokrąglony elipsy i oddzielone są liniami koloru ciemnobrązowego. Pod pagórkami widnieją trzy ciemnobłękitne fale wodne, oddzielone dwiema białymi liniami falistymi, w układzie poziomym.
Trzy fale symbolizują Wisłę. W pagórki wpisany jest krzyż maltański będący symbolem chrześcijaństwa.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wg. Zenona Nowaka pierwszy herb miasta należy wiązać z jego lokacją w 1233, a także z tym, że od początku istnienia odgrywało znaczącą rolę polityczną i administracyjną w państwie krzyżackim[2].
XIV-wieczna pieczęć miasta ukazywała Krzyżaka na koni pod baldachimem, z tarczą, trzymającego w drugiej ręce proporzec z herbem miasta. Ukazane na nim są fale rzeczne w kilku szeregach[2]. W publikacji Pawła Kuszewicza (Prawa chełmińskiego poprawionego ksiąg) wydanego w 1697 występuje bardzo zbliżone wyobrażenie tej pieczęci (w publikacji podpisane jako Herbowy kleynot szlachetnego miasta Chełmna). Wersja ta jest bez tarczy (tu trzyma uzdę), a na proporcu widnieje już zmodyfikowany herb[3].
Wygląd herbu XV-wiecznego miał także przekazać Jan Długosz w Banderia Prutenorum, gdzie zaprezentował ją jako ,,woda bieżąca na przemina biała i czerwona, z krzyżem czarnym i takimże szlakiem u góry"[2].
Wg. ustaleń Mariana Gumowskiego przez większość średniowiecza motywem herbu Chełmna były dwie równoległe rzeki, o trzech zakrętach z krzyżem, który stoi nad górnym zakrętem górnej rzeki[4].
W następnych latach doszło do modyfikacji, które doprowadziły do wersji XVI-wiecznej, która (po edycjach) widnieje na także na współczesnym herbie.
Pod symbolem miasta z publikacji P. Kuszewicza znajduje się ułożony przez niego wierszyk, który wyjaśnia i opisuje właśnie ten herb.
Gdy miasto Chełmno w Prusiech zakładano,
Temu dziewięć gór za herb darowano.
A to dlatego, iż na górach leży,
Pod którą Wisła ku Gdańskowi bieży.
A na wierzchu gór krzyż jest osadzony,
Temu (rzecz pewna) aby każdej strony
Nieprzyjacioły swe krzyżem gromiło,
A w każdej trwodze onym się broniło;
Abo też temu tym znać dali
Krzyżacy, że je oni zbudowali.[5]
- Wyobrażenia herbu miasta Chełmna
-
Sztandar Ziemi chełmińskiej podczas bitwy pod Grunwaldem -
Herb miasta Chełmna według P. Kuszewicza, 1623 -
Herb miasta Chełmna z trzeciego wydania ,,Prawa chełmińskiego poprawionego" Pawła Kuszewicza z 1697 r. -
Herb miasta Chełmna wg. J. Czechowicza, ,,Praktyka kryminalna", 1769
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Załącznik do uchwały Nr XX/83/2003 Rady Miasta Chełmna z dnia 30 września 2003 r. BIULETYN INFORMACJI PUBLICZNEJ Urząd Miasta Chełmna, 2007-10-01. [dostęp 2020-07-09].
- ↑ a b c Z. Nowak, Dzieje Chełmna do końca XVIII wieku [w:] Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny, red. M. Biskup, Toruń 1968, s. 176.
- ↑ P. Kuszewicz, Prawa chełmienskiego poprawionego y z łacińskiego ięzyka na polski przetłumaczonego xiąg pięciąro, ku pospolitemu pożytkowi przez Pawła Kvszewica z Chełmna, Poznań 1697, s.1.
- ↑ Z. Nowak, Dzieje Chełmna do końca XVIII wieku [w:] Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny, red. M. Biskup, Toruń 1968, s. 177.
- ↑ Z. Nowak, Dzieje Chełmna do końca XVIII wieku [w:] Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny, red. M. Biskup, Toruń 1968, ss. 177-178.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- J. Długosz, Bandera Prutenorum w serwisie Polona [dostęp: 2024-05-16]
- P. Kuszewicz, Prawa chełmienskiego poprawionego y z łacińskiego ięzyka na polski przetłumaczonego xiąg pięciąro, ku pospolitemu pożytkowi przez Pawła Kvszewica z Chełmna w serwisie Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa [dostęp: 2024-05-16]
- J. Czechowicz, Praktyka kryminalna to jest wzór rozważnego i porządnego spraw kryminalnych sądzenia, według praw przyzwoitych i przystosowanych, zdaniem autorów poważnych w serwisie Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa [dostęp: 2024-05-16]