Herb Żywca

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Herb Żywca (wariant)
ilustracja
Typ herbu

miejski

Żywiecki ratusz (2021); na elewacji naniesiony herb miasta w wersji z 2000 roku
Stylizowany herb miasta na sztandarze Towarzystwa Miłośników Ziemi Żywieckiej
wariant herbu oparty na usuniętym zapisie Statutu z 2000 roku

Herb Żywca – jeden z symboli miasta Żywiec[1].

Wygląd i symbolika[edytuj | edytuj kod]

Zgodnie z ostatnim oficjalnym opisem, zawartym w unieważnionym później ustępie statutu miasta z 2000[2], herb przedstawiał się następująco: wizerunek głowy żubra barwy naturalnej z pierścieniem złotym w nozdrzach, nad głową orzeł złoty bez korony zwrócony w prawo z dziobem, językiem i szponami czerwonymi umieszczonymi na błękitnej tarczy[1].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Herb został ustanowiony około 1400 r. za panowania księcia oświęcimskiego[3]. Najprawdopodobniej miało to miejsce między rokiem 1400 a 1406[4]. Według legendy spisanej przez kronikarza Andrzeja Komonieckiego żywy żubr z okolic Międzybrodzia został ofiarowany księciu oświęcimskiemu Przemysławowi. W podziękowaniu za ten dar książę nadał miastu herb: głowę żubra z przewleczonym przez nozdrza kolcem i godło księcia oświęcimskiego (złoty orzeł – przejęty z herbu księstwa cieszyńskiego)[3]. Inna tradycja wiąże się z przekazem Jana Długosza, który interpretował symbol tura jako uosobienie pogańskiej bogini Żywii[5].

W Dziejopisie Żywieckim pióra Komonieckiego znajduje się wierszowany opis herbu Żywca:

Żywiec zaś żubrzą głowę / orła między rogi / Takie książęta tych miast, / dały klejnot drogi[5]

Po włączeniu Żywiecczyzny do Królestwa Polskiego w XV wieku najprawdopodobniej zmodyfikowano herb miasta, podmieniając złotego orła książąt oświęcimskich na orła białego[6]. Najstarsze zachowane pieczęcie z wizerunkiem herbu Żywca pochodzą z okresu rządów Jana Kazimierza[6]. W zbiorach Muzeum w Żywcu przechowywane są pieczęcie z wizerunkiem herbu pochodzące z XVII i XVIII wieku[6].

Po rozbiorach cesarz austriacki Franciszek II wydał przywilej dla miasta Żywca, w którym między innymi opisał wygląd herbu:

Ma mieć miasto Żywiec vel Saybusch własny swój herb jako to na Modrym Polu jednego roztopierzonego Orła z złotą koroną, pod nim w kształcie naturalności Głowa Wołowa mając przez nos przeciągnioną złotą obrączkę, z tym opisem SIGILLUM CIVITATIS ZYWIEC vel SAYBUSCH[7]

Opis ten zakładał pewne zmiany wizerunku i symboliki herbu; orzeł otrzymywał koronę, zaś heraldycznego żubra podmieniono, przynajmniej symbolicznie, na wołu[8]. Na niektórych wizerunkach z czasów zaborów na piersi orła bądź wokół godła umieszczano herby Habsburgów[9]. Ponadto widoczna była tendencja do przedstawiania orła w rozmiarach o wiele większych niż wół[10]. Pod koniec XIX wieku, wraz ze wzrostem świadomości narodowej i rozwojem autonomii, zaczęto w niektórych wypadkach zastępować błękitne pole herbowe czerwonym[11].

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 zmieniono projekt pieczęci magistratu, wprowadzając nań napis Magistrat Królewsko Wolnego Miasta Żywca[10]. Wizerunek wołu ponownie zastąpiono żubrem[10]. Zmiany w symbolice wprowadzono też w herbie miasta; w 1939 wariant z orłem śląskim i głową żubra na błękitnym polu został zatwierdzony[11][12]. Po II wojnie światowej postanowiono pozostać przy przedwojennej formie herbu[11].

Wizerunek herbu Żywca został sprecyzowany w części pierwszej statutu miasta uchwalonego w 2000[1]. Wówczas skłoniono się ku wersji herbu, w której orzeł ma czerwone dziób, język i pazury[1]. W latach następnych fragment opisujący herb miasta został wykreślony ze statutu[2], a na oficjalnej witrynie miasta posługiwano się dwoma różnymi wariantami: z orłem złotym z elementami czerwonymi[13] i z orłem w całości złotym[14] .

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d Uchwała Nr IX/84/2000 w sprawie: uchwalenia Statutu Miasta Żywca.. Biuletyn Informacji Publicznej. [dostęp 2021-03-12].
  2. ↑ a b Statut Miasta Żywca [online], BIP Miasto Żywiec [dostęp 2022-10-30] (pol.).
  3. ↑ a b Herb, hejnał. zywiec.pl. [dostęp 2021-03-12].
  4. ↑ Kolstrung-Grajny 1997 ↓, s. 7.
  5. ↑ a b Kolstrung-Grajny 1997 ↓, s. 8.
  6. ↑ a b c Kolstrung-Grajny 1997 ↓, s. 9.
  7. ↑ Kolstrung-Grajny 1997 ↓, s. 11-12.
  8. ↑ Kolstrung-Grajny 1997 ↓, s. 10-12.
  9. ↑ Kolstrung-Grajny 1997 ↓, s. 10, 14.
  10. ↑ a b c Kolstrung-Grajny 1997 ↓, s. 14.
  11. ↑ a b c Grzegorz Wnętrzak, Herb Żywca – dowód na śląskość? [online], zywiecinfo.pl [dostęp 2022-10-30] (pol.).
  12. ↑ Herb miasta i powiatu żywieckiego [online], www.zywieckiecentrumturystyki.pl [dostęp 2022-10-30].
  13. ↑ Zywiec 2020 [online], zywiec.pl [dostęp 2022-10-30].
  14. ↑ Logo witryny, [w:] żywiec.pl [online] [dostęp 2022-10-30].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Krystyna Kolstrung-Grajny, Herb miasta Żywca, „Karta Groni”, 19, 1997, s. 7-14.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Herb_Żywca&oldid=71505761”