Hippolyte Taine

Hippolyte Adolphe Taine (ur. 21 kwietnia 1828 w Vouziers, zm. 5 marca 1893 w Paryżu) – francuski filozof, psycholog, historyk sztuki i literatury oraz krytyk literacki. Od 1864 profesor École nationale supérieure des beaux-arts.

Życiorys

Uczył się w Collège Bourbon, a w latach 1848–1851 studiował w paryskiej École normale supérieure. Po ukończeniu studiów został nauczycielem w Tulon, Nevers, Poitiers i Besançon. W tym czasie studiował prace Hegla. W roku 1852 rezygnował ze służby rządowej i przeniósł się do Paryża, gdzie uczęszczał jako wolny słuchacz na uniwersyteckie wykłady, studiując filozofię Comte’a i Spinozy. W 1853 roku otrzymał stopień doktora literatury, broniąc tez z De personis Platonicis i Essai sur les fables de La Fontaine. Współpracował z wydawnictwem Hachette oraz z czasopismami Revue de l’instruction publique oraz Revue des deux mondes. W 1881 wydał dzieło Filozofię sztuki, które jest zapisem wykładów z historii sztuki głoszonych na École des beaux-arts.

Hipolit Taine – jako pierwszy historyk sztuki – zajął się analizą faktów społecznych, interpretując je psychologicznie i socjologicznie. Uważał, że w dziejach nie istnieje postęp i rozwój, ale zmiany skokowe. Był zwolennikiem naturalistycznego i pozytywistycznego interpretowania kultury. Prawa historii jego zdaniem były równoważne prawom natury.

Twierdził, że wydarzenia historyczne zależą od determinacji trzech czynników: środowiska, otoczenia (milieu), rasy (race, w jego znaczeniu chodzi tu o stan fizyczny człowieka, jego miejsce w przyrodzie i jego etap rozwoju w ramach ewolucji biologicznej), oraz chwili dziejowej (moment, stopień rozwoju intelektualnego człowieka). Opracowawszy narzędzia pozwalające na analizę historii, Taine uważał tę dyscyplinę za naukę ścisłą.

Dzieła

Voyage aux eaux de Pyrénées (1855)
Histoire de le litérature anglaise (1863)
Filozofia sztuki (1865)
Philosophie de l’art en Italie (1866)
Podróż do Włoch (1866), wydana w Polsce w 1908 w przekładzie A. Sygietyńskiego
De l’idéal en Art (1867)
Philosophie de l’art en Pays Bas (1868)
Philosophie de l’art en Grece (1869)

Bibliografia

S. Brzozowski, Hipolit Taine jako estetyk i krytyk, Warszawa 1902.

Linki zewnętrzne

Hippolyte Taine – dzieła w bibliotece Polona