Hulman kaszmirski
| Semnopithecus ajax[1] | |||
| (Pocock, 1928) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
hulman kaszmirski | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Hulman kaszmirski[3] (Semnopithecus ajax) – gatunek ssaka naczelnego z podrodziny gerez (Colobinae) w obrębie rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae).
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Hulman kaszmirski występuje w północno-zachodnich Indiach, z zasięgiem ograniczonym do nizin dystryktu Chamba w stanie Himachal Pradesh; występuje być może na nizinach Kishtwar w terytorium związkowym Dżammu i Kaszmir[4].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1928 roku brytyjski zoolog Reginald Innes Pocock jako podgatunek hulmana czczonego i nadając mu nazwę Pithecus entellus ajax[5]. Holotyp pochodził z Deolah, na wysokości 1800 m n.p.m., w Chamba, w Indiach[6].
Niegdyś takson ten uznawany był za podgatunek hulmana czczonego (S. entellus). Później gatunek ten został przeniesiony do rodzaju Presbytis, a następnie Semnopithecus[7]. W 1984 roku Douglas Brandon-Jones uznał go za osobny gatunek[7], jednak w swojej rewizji z 2004 roku znów traktuje go jako podgatunek[8]. Jako osobny gatunek potraktował go Colin Groves w 2005 roku[7].
Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[4].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Semnopithecus: gr. σεμνος semnos „święty”; πιθηκος pithēkos „małpa”[9].
- ajax: w mitologii greckiej Ajas (gr. Αιας Aias, łac. Aiax), uczestnik wojny trojańskiej[10].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 50,8–78,7 cm, długość ogona 72,4–96,5 cm; masa ciała samców 19,5–20,8 kg[11].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Hulmany kaszmirskie żyją w wilgotnych lasach sosnowych oraz górskich lasach cedrowych na wysokościach od 2200 do 4000 m n.p.m.[2]
Zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
Liczba żyjących przedstawicieli gatunku jest szacowana na 250 dorosłych osobników i stale się zmniejsza. W ciągu ostatnich 10 lat liczba osobników mogła się zmniejszyć nawet o 10%[2]. Istnieniu gatunku zagraża nadmierny wypas zwierząt hodowlanych, wycinanie drzew, budowa dróg i innych szlaków komunikacyjnych na obszarach leśnych, rozwój rolnictwa oraz częste pożary[2].
Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]
W 2000 roku gatunek został wpisany do Czerwonej księgi gatunków zagrożonych jako gatunek najmniejszej troski. W 2004 roku status zmieniono na gatunek krytycznie zagrożony. Od 2008 roku gatunek jest uznawany za zagrożony wyginięciem[2]. Zasięg występowania obejmuje 5000 km². Większość osobników zamieszkuje jednak niewielki obszar o powierzchni 500 km² w dystrykcie Chamba[2]. Istnieją również przesłanki, jakoby gatunek ten pojawiał się także na obszarze Nepalu. Według Douglasa Brandona-Jonesa hulmany kaszmirskie żyją w Melamchi, w środkowej części tego kraju[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Semnopithecus ajax, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f g A. Kumar i inni, Semnopithecus ajax, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-12] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 51. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 256. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ R.I. Pocock. The Langurs, Or Leaf Monkeys, of British India. „The journal of the Bombay Natural History Society”. 32 (3), s. 480, 1928. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Semnopithecus ajax. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-12].
- ↑ a b c Chelmala Srinivasulu, Bhargavi Srinivasulu: South Asian Mammals: Their Diversity, Distribution, and Status. Springer Science & Business Media, 2012, s. 115.
- ↑ D. Brandon-Jones. A taxonomic revision of the langurs and leaf monkeys (primates: Colobinae) of South Asia. „Zoos’ Print Journal”. 19 (8), s. 1552–1594, 2004.
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 628, 1904. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
- ↑ D. Zinner, G.H. Fickenscher, Ch. Roos, M.V. Anandam, E.L. Bennett, T.R.B. Davenport, N.J. Davies, K.M. Detwiler, A. Engelhardt, A.A. Eudey, E.L. Gadsby, C.P. Groves, A. Healy, K.P. Karanth, S. Molur, T. Nadler, M.C. Richardson, E.P. Riley, A.B. Rylands, L.K. Sheeran, N. Ting, J. Wallis, S.S. Waters & D.J. Whittaker: Family Cercopithecidae (Old World Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 734. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).