Strzępkoząb długokolcowy

Strzępkoząb długokolcowy

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	szczeciniakowce
Rodzina	Hyphodontiaceae
Rodzaj	strzępkoząb
Gatunek	strzępkoząb długokolcowy
Nazwa systematyczna
Hyphodontia quercina (Pers.) J. Erikss. Symb. bot. upsal. 16(no. 1): 104 (1958)

Strzępkoząb długokolcowy, strzępkoząb dębowy (Hyphodontia quercina (Pers.) J. Erikss.) – gatunek grzybów należący do rzędu szczeciniakowców (Schizoporaceae)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hyphodontia, Hyphodontiaceae, Hymenochaetales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1800 Christian Hendrik Persoon nadając mu nazwę Odontia quercina. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w roku 1958 John Eriksson, przenosząc go do rodzaju Hyphodontia.

Niektóre synonimy nazwy naukowej:

• Basidioradulum quercinum (Pers.) H. Furuk. 1974
• Grandinia quercina (Pers.) Jülich 1982
• Hydnum candidum Willd. 1788
• Hydnum fagineum (Pers.) Fr. 1821
• Hydnum farreum Pers. 1825
• Hydnum quercinum Weinm. 1836
• Radulum orbiculare subsp. quercinum (Pers.) P. Karst 1898
• Radulum quercinum (Pers.) Fr. 1838
• Sistotrema fagineum Pers. 1801
• Sistotrema quercinum (Pers.) Pers. 1801
• Xylodon fagineus (Pers.) Chevall. 1826
• Xylodon quercinus (Pers.) Gray1821

Kolce

Polską nazwę nadał Władysław Wojewoda w 2003 r., wcześniej Barbara Gumińska i W. Wojewoda opisywali ten gatunek jako strzępkoząb dębowy.

Morfologia

Owocnik

Płasko rozpostarty, o kształcie okrągłym lub podłużnym, cienki i ściśle przylegający do podłoża. Konsystencja skórzasta, powierzchnia początkowo biała, później kremowa, w końcu ochrowa. Hymenofor kolczasty. Kolce o zróżnicowanym kształcie; od stożkowatego do niemal cylindrycznego, o wierzchołku często ząbkowanym (widać to dopiero przez lupę). Długość kolców: 2 – 3 mm, czasami jednak kolce bywają krótsze. Obrzeże młodych owocników niewyraźne, starszych bardziej zaznaczone. Czasami posiada niewyraźną, włóknistą i sterylną strefę.

Cechy mikroskopowe

Strzępki o średnicy 2–3 μm, w dolnej części owocnika zagęszczone, w hymenium główkowato zakończone. Wszystkie posiadają sprzążki. Cystydy główkowate, czasami występują nieliczne cystydiole. Podstawki mniej więcej cylindryczne, o rozmiarach 25–35 × 4,5–5,5 μm. Są zazwyczaj 4–sterygmowe. Zarodniki cylindryczne, bocznie nieco wklęsłe, gładkie, cienkościenne, z jedną lub kilkoma oleistymi kroplami. Mają rozmiar 6-7,5 × 2,5–3 μm.

Występowanie i siedlisko

Występuje głównie w Europie, gdzie jest szeroko rozprzestrzeniony. Poza tym znane są jeszcze jego stanowiska na Florydzie w USA, w Boliwii i Chile. W Polsce jest dość pospolity.

Rozwija się na martwych gałęziach i na drewnie drzew liściastych, zarówno z korą, jak i bez kory. Występuje w lasach, na olszy szarej, grabach, bukach, topoli osice, dębie szypułkowym. Owocniki wytwarza przez cały rok. Występuje zarówno na gałęziach opadłych z drzew, jak i na obumarłych, ale związanych jeszcze z drzewem.

Gatunki podobne

Strzępkoząb długokolcowy ma dość zmienną morfologię i czasami trudno go odróżnić od innych gatunków z kolczastym hymenoforem. Szczególnie dotyczy to młodych owocników, które mają jeszcze niewielkie kolce (o długości około 1 mm). Mogą być wówczas wzięte za strzępkozęba skorupiastego (Hyphodontia crustosa). Gatunki te można odróżnić mikroskopowo: s. długokolcowy ma większe podstawki i brak lub bardzo nieliczne cystydiole. Podobne są także strzępkoząb ostrokolczasty (Hyphodontia arguta), strzępkoząb jodłowy (Hyphodontia abieticola) i strzępkoząb szorstki (Hyphodontia aspera) (te dwa ostatnie występują głównie na obumarłym drewnie drzew iglastych).