Hypodematiaceae
_(20921209321).jpg) Hypodematium ruppellianum | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Klasa | |
| Podklasa | |
| Rząd | |
| Rodzina |
Hypodematiaceae |
| Nazwa systematyczna | |
| Hypodematiaceae Ching Acta Phytotax. Sin. 13 (1): 96. 1975[2] | |
Hypodematiaceae – rodzina paproci z rzędu paprotkowców (Polypodiales). Obejmuje dwa rodzaje – Hypodematium z ok. 17[3]–20 gatunkami[2] oraz Leucostegia z dwoma gatunkami[2]. Są to średniej wielkości paprocie głównie rosnące na skałach (zwłaszcza wapiennych – Hypodematium), rzadziej naziemne (Leucostegia)[4][5]. Występują głównie w tropikalnej Azji, jeden gatunek rośnie w Afryce równikowej i na Madagaskarze, przedstawiciele rodziny sięgają także wysp Oceanii i Japonii[3][6]. Paprocie Leucostegia bywają uprawiane jako ozdobne[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Sporofit
- Kłącze krótkie, płożące lub podnoszące się u Hypodematium lub tęgie, długie i płożące się u Leucostegia, pokryte gęsto łuskami lub łuskami i włoskami. Łuski jajowato-lancetowate, rzadziej równowąskie. Liście skupione w pióropusz lub oddalone od siebie wzdłuż kłącza, z ogonkiem nagim u Leucostegia lub pokrytym łuskami i zgrubiałym u nasady u Hypodematium[6]. Blaszka w ogólnym zarysie trójkątna do jajowatej, trzykrotnie lub czterokrotnie pierzasto podzielona, z osiami zwykle owłosionymi, czasem gruczołowato, rzadko nagimi. Wiązki pierzaste, wolne, czasem rozwidlone. Kupki zarodni okrągłe, z zawijką nerkowatą, okazałą, zwykle owłosioną, czasem gruczołowato[6].
- Gametofit
- Zielony, sercowatego kształtu, gruczołowato owłosiony na brzegu[5].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
W systemie PPG I (2016) rodzina w rzędzie paprotkowców (Polypodiales). Zajmuje pozycję bliską bazalnej (poprzedzona rodziną Didymochlaenaceae) w podrzędzie Polypodiineae Dumort., 1829 odpowiadającym kladowi „eupolypods I” w systemie Smitha i in. (2006)[2]. W systemie Smitha i in. (2006) rodzina nie była ujęta, jej rodzaje włączono do nerecznicowatych Dryopteridaceae, przy czym już wówczas wiedziano, że czynią one z tej rodziny takson parafiletyczny[7]. W systemach szeroko ujmujących rodzinę paprotkowatych Polypodiaceae – jest do nich włączana w randze podrodziny Hypodematioideae[3][5]. W systemie Nitta i in. z 2022 rodzina podstawiła w pozycji rodzinę Didymochlaenaceae w obrębie podrzędu Polypodiineae[8].
Przez długi czas rodzaj Leucostegia włączany był do rodziny dawaliowatych Davalliaceae ze względu na budowę morfologiczną (głównie pełzające, silnie pokryte łuskami kłącze i mocno podzielone liście), ale analizy molekularne wykazały jego bliskie pokrewieństwo z rodzajem Hypodematium[6].
- Pozycja filogenetyczna rodziny w rzędzie paprotkowców[8]
| paprotkowce |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Wykaz rodzajów[2]
- Hypodematium Kunze, Flora 16(2): 690. 1833
- Leucostegia C.Presl, Tent. Pterid.: 94, pl.4, f.11. 1836
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-10-12] (ang.).
- ↑ a b c d e f The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229.
- ↑ a b c Hypodematium Kunze. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-10-12].
- ↑ a b David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 458, 524, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b c Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 64. ISBN 978-1-842466346.
- ↑ a b c d Zhang Gangmin, Prof. Fuwu Xing, Wang Faguo, Kunio Iwatsuki & Hans P. Nooteboom: Hypodematiaceae. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-10-12].
- ↑ Smith, A. R., K. M. Pryer, E. Schuettpelz, P. Korall, H. Schneider & P. G. Wolf. A classification for extant ferns. „Taxon”. 55 (3), s. 705–731, 2006. (ang.).
- ↑ a b Nitta J.H. i inni, An open and continuously updated fern tree of life, „Frontiers in Plant Science”, 13, 2022, DOI: 10.3389/fpls.2022.909768 [dostęp 2023-08-06].