Józef Stanisław Wierzbicki

Józef Stanisław Wierzbicki

Data i miejsce urodzenia	12 lutego 1853 Henrykówka na Podolu
Data i miejsce śmierci	1932 Nowogródek
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	poezja dramat powieść poetycka
Epoka	parnasizm

Józef Stanisław Wierzbicki, ps. Alfons Lati (ur. 12 lutego 1853 w Henrykówce na Podolu, zm. 1932 w Nowogródku) – polski poeta, dramatopisarz, krytyk literacki i publicysta przełomu pozytywizmu oraz Młodej Polski, uważany za jednego z przedstawicieli parnasizmu oraz neoromantyzmu.

Życie

Kształcił się w gimnazjum w Kamieńcu Podolskim. Wpierw studiował medycynę, a następnie prawo na Kijowskim Uniwersytecie Narodowym im. Tarasa Szewczenki. Od 1880 roku pracował jako adwokat w Mińsku, aby po 1918 roku zamieszkać na stałe w Polsce. Prowadził spokojne i dostatnie życie. Jako poeta zadebiutował w 1873 roku na łamach „Kłosów”, gdzie dwa lata później opublikował także poemat Sen, później współpracował także z „Tygodnikiem Illustrowanym”, „Prawdą” oraz „Głosem”. W 1905 został uczczony jubileuszem z okazji trzydziestolecia pracy pisarskiej.

Twórczość

Głównym dziełem Wierzbickiego było trzytomowe wydanie poezji lirycznych, Poezje (t. 1:1882, t. 2: 1884, t. 3: 1894), które łączyły klasycystyczną formę, wrażliwość na krajobraz polskiej wsi oraz tematykę refleksyjno-filozoficzną. Historycy literatury zaliczają go do grona epigonów romantyzmu, pomimo iż jego poetyka zdradzała częste inspiracje werystyczne, które nie mieściły się w typowo romantycznej filozofii twórczej. Stąd inni klasyfikują poezje Wierzbickiego jako przejaw realizmu, a nawet naturalizmu w poezji polskiej.

Na uwagę zasługują również filozoficzno-refleksyjne zbiory wierszy Wierzbickiego. Niektóre z nich, takie jak O brzasku i Księga ciszy, choć zostały „przepojone wiejską prostotą” na poziomie lirycznego, „opisują drogę duszy wzbijającej się ponad świat”. Najczęściej poezję Wierzbickiego kojarzy się przy tym z nurtem reprezentowanym przez Adama Asnyka oraz Marię Konopnicką.

Recepcja i krytyka

Twórczość poetycka Wierzbickiego spotkała się z przychylnym odbiorem jemu współczesnych, przy czym niektórzy krytycy zarzucali mu niedostateczne opanowanie warsztatu literackiego. Wilhelm Feldman pisał w swoim wykładzie na temat kultury polskiej przełomu XIX i XX wieku:

Na drugim końcu Rzeczypospolitej, w Mińsku, tworzył i tworzy Józef Wierzbicki, ulegający w początkach prądowi realistycznemu, gdy indywidualność jego występuje silnie w skargach i dumkach, przypominających nieraz Syrokomlę, wzruszających nieraz zwrotem ludowym, barwą pieśni białoruskiej. Ideowo zajmuje poetę walka świata germańskiego ze słowiańskim, a z późno podnieconej fantazji wydobył szereg ballad, nastrojonych na ton bohaterski, zgrzytających jednak za często nie tyle przyłbicą, ile rymem.

Dzieła

Zbiory poezji

• 1882: Poezje (I)
• 1884: Poezje (II)
• 1890: Zosia. Księga pamiątek
• 1894: Poezje (III)
• 1898: O brzasku
• 1901: Rapsody
• 1906: Ku słońcu
• 1914: Księga ciszy
• 1922: Księga sonetów

Powieści poetyckie i poematy

• 1873: Sen
• 1880: Hanka. Powieść podolska
• 1890: Rajgrodzki
• 1910: Atlantyda

Dramaty

• 1880: Z życia

Bibliografia

• Henryk Markiewicz, Pozytywizm, Warszawa 1999
• Zbiór poetów polskich XIX wieku, t. 4, oprac. P. Hertz, Warszawa 1965
• Wilhelm Feldman, Współczesna literatura polska, t. 1 i 2, Kraków 1985
• Michał Gołębiowski, Bezkres poranka. O teologii poetyckiej i teologiach kontrkultury, Kraków 2020

Linki zewnętrzne

• Michał Gołębiowski, Powoli wdziera się słońce, Christianitas.org, 2019.10.28 18:40
• Michał Gołębiowski, Cisza i nenufary, czyli śmierć Boga i powrót do kontemplacji, Christianitas.org, 2022.04.20 16:24