Język gwizdów
 |
Ten artykuł od 2012-10 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Język gwizdów – język przekazujący informację fonemiczną jedynie za pośrednictwem tonu, długości i w mniejszym zakresie- akcentu; wiele cech fonemicznych języka mówionego nie występuje. Z reguły język gwizdów naśladuje brzmienie słów języka mówionego. Języki tego typu są rzadko spotykane, ale występują na wszystkich kontynentach. Ich podstawową funkcją jest porozumiewanie się na duże odległości (1-2, nawet do 5 km) w trudno dostępnym i słabo zaludnionym terenie (regiony górskie i/lub gospodarka pasterska). Obecnie tylko w zachodniej Afryce języki gwizdów są często używane, na innych kontynentach mają charakter reliktowy lub zanikają, głównie z powodu rozwoju np. telekomunikacji.
Kanaryjska wyspa La Gomera to jedyne miejsce na świecie, gdzie miejscowy język gwizdów jest obowiązkowo nauczany w szkołach. Czasami języki gwizdów pełnią funkcję języka tajnego, rozumianego tylko przez określoną społeczność.
Języki gwizdów dzielą się na 2 grupy w zależności od tego, czy powstały z języka tonalnego (wówczas nie posiadają akcentu, tylko ton i długość dźwięku), czy z języka akcentowanego dynamicznie (wtedy akcent jest zachowany).
Zdolność wyrażania znaczeń jest w językach gwizdów ograniczona w porównaniu do języków mówionych, dlatego gwizdane rozmowy składają się przeważnie ze stereotypowych zwrotów i wyrażeń, są przeważnie opisowe i muszą być często powtarzane. Języki gwizdów z grupy języków tonalnych (np. joruba i mazatec) mogą łatwiej wyrażać znaczenia i umożliwiają wszechstronną komunikację.
Języki gwizdów są rozpowszechnione w zachodniej Afryce, głównie wśród narodowości Ewe i Jorubów (które należą do najliczniejszych). Coraz częściej mieszkańcy tego regionu używają języka francuskiego (języka komunikacji interetnicznej) w formie gwizdanej. Z reguły rozmowa zaczyna się z dużej odległości w formie gwizdów, a kiedy rozmówcy zbliżą się do siebie - przybiera formę języka mówionego.
Do XVI wieku języki gwizdów były powszechnie używane przez pierwotną ludność Wysp Kanaryjskich - Guanczów. Obecnie język gwizdów el silbo przetrwał tylko na wyspie La Gomera, gdzie jest obowiązkowo nauczany w szkołach.
W Europie w przeszłości prawdopodobnie języki gwizdów były bardziej rozpowszechnione[potrzebny przypis]. Obecnie zachowały się reliktowo tylko w wiosce Aas we francuskich Pirenejach oraz w greckiej wsi Antia na wyspie Eubea, gdzie język gwizdów używany jest powszechnie także zamiast języka mówionego podczas rozmowy z niewielkiej odległości.
Występowanie języków gwizdów na świecie
- Ameryka Północna
- Alaska - Eskimosi Jupik
- Meksyk - ludy: Amuzgo, Chinantec, Chol, Kickapoo, Mazateco, Nahuatl, Otomi, Tepehua, Totonakowie, Zapotekowie
- Ameryka Południowa
- Azja
- Europa
- Francja - wieś Aas, Pireneje: język hiszpański
- Turcja - wieś Kuşköy, zwana "wioską ptaków"
- Grecja - wieś Antia na wyspie Eubea
- Wyspy Kanaryjskie (wyspa La Gomera): "Silbo Gomero"
- Zachodnia Afryka: ludy: Bafia, Bape, Birifor, Bobo, Burunsi, Daguri, Diola, Ewe, Fongbe, Marka, Ngwe, Tshi, Ule i inne
- Oceania
- Nowa Gwinea - ludy: Gasup, Binumarien
Bibliografia
- Busnel, R.G. and Classe, A. (1976). Whistled Languages. New York: Springer-Verlag.