Przejdź do zawartości

Jan Michał Małek

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jan Michał Małek
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

18 maja 1928
Piotrków Trybunalski

Data i miejsce śmierci

14 marca 2022
Stany Zjednoczone

Zawód, zajęcie

inżynier, przedsiębiorca, inwestor, deweloper

Małżeństwo

Krystyna Małek (Hryniewiecka)

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski

Jan Michał Małek (ur. 18 maja 1928 w Piotrkowie Trybunalskim, zm. 14 marca 2022[1]) – inżynier, emigrant osiadły w Kalifornii (USA), przedsiębiorca, inwestor, deweloper, działacz polsko-amerykański, z zamiłowania ekonomista[2][3].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Był absolwentem Liceum im. Bolesława Chrobrego w Piotrkowie Trybunalskim. Ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej. Przez kilka lat pracował zawodowo w przemyśle farmaceutycznym. Pod koniec 1958 roku, nie godząc się na ustrój komunistyczny, ograniczający wolność polityczną i gospodarczą, wydostał się z PRL do Francji, gdzie przez 8 lat pracował jako inżynier. W 1967 r. wyjechał na stałe do Stanów Zjednoczonych, gdzie kontynuował pracę zawodową w inżynierii chemicznej. Jako wynalazca uzyskał kilka patentów amerykańskich[4][5][6][7]. Rozpoczął działalność przedsiębiorczą na rynku nieruchomości.

Działalność społeczna

[edytuj | edytuj kod]

W Stanach Zjednoczonych zaangażował się w działalność Kongresu Polonii Amerykańskiej, którego był członkiem, oraz Studium Spraw Polskich, organizacji skupiającej głównie profesorów polskiego pochodzenia w USA i Kanadzie[8]. Po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce w 1981 roku, Jan Michał Małek włączył się w ruch na rzecz „Obalenia Jałty” i w działalność organizacji „Pomost”, której głównym celem było pośredniczenie między Polonią amerykańską, a ruchem „Solidarności” w Polsce[9][10][11].

Po upadku systemu komunistycznego w Polsce zaangażował się w szerzenie edukacji ekonomicznej w kraju, w celu przybliżenia Polakom zasad gospodarki wolnorynkowej i mechanizmów powstawania narodowego dobrobytu. Na początku lat 90. ub. wieku przetłumaczył na język polski książkę „Mentalność Anty-kapitalistyczna” Ludwiga von Misesa oraz sfinansował jej wydanie w kraju. Ponadto przyczynił się do wydania w Polsce wielu innych książek o tematyce wolnorynkowej m.in. „Ludzkie działanie” Ludwiga von Misesa, „Tajemnica kapitału. Dlaczego kapitalizm triumfuje na Zachodzie a zawodzi gdzie indziej” Hernando de Soto, „Fałsz politycznych Frazesów” pod redakcją Marka Spanglera. W 2000 roku założył w USA fundację Polish-American Foundation for Economic Research and Education (PAFERE). W 2007 roku powołał do życia jej polski odpowiednik – Polsko-Amerykańską Fundację Edukacji i Rozwoju Ekonomicznego[12].

Jan Michał Małek był członkiem prestiżowego Mont Pèlerin Society[13][14], skupiającego ponad 500 ekonomistów z całego świata, w tym kilku noblistów. Członkami stowarzyszenia byli m.in. nieżyjący już Friedrich August von Hayek, Milton Friedman i Gary Becker. Wraz ze Zbigniewem Zarywskim, polskim przedsiębiorcą, ufundował Nagrodę Literacką im. Józefa Mackiewicza[15]. Nagroda ta jest przyznawana corocznie od 2002 roku i jest wręczana w Warszawie w dniu Święta Niepodległości, 11 listopada.

Jan Michał Małek był współzałożycielem Instytutu Polonii (Polonia Institute), fundacji powstałej w 2015 roku, zajmującej się m.in. krzewieniem w Stanach Zjednoczonych prawdy o Polsce i polskich sprawach[16].

W dniu 22 listopada 2016 roku, Jan Michał Małek odznaczony został przez Prezydenta RP Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za całokształt działalności dla dobra Polonii i Polski[17][18].

17 maja 2018 roku Jan Michał Małek został laureatem Nagrody im. Fryderyka Bastiata, przyznawanej od 2017 roku przez Fundację Akademia Patriotów[19][20][21].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Jan Michał Małek był żonaty z Krystyną z d. Hryniewiecką, miał jedną córkę, wnuka i wnuczkę.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Jan Kubań, Pożegnanie inżyniera Jana Michała Małka, [w:] www.pafere.org [online], 20 marca 2022 [dostęp 2022-03-21] (pol.).
  2. Malek, Jan (John) Michal [online], poles.org [dostęp 2017-11-18].
  3. „Who’s Who in Polish America” 1st Edition 1996-1997, Boleslaw Wierzbianski editor; Bicentennial Publishing Corporation, New York, NY, 1996.
  4. JMM_Patent_4056460.pdf – Google Drive [online], drive.google.com [dostęp 2017-11-18].
  5. JMM_Patent_4057484.pdf – Google Drive [online], drive.google.com [dostęp 2017-11-18].
  6. JMM_Patent_4085029.pdf – Google Drive [online], drive.google.com [dostęp 2017-11-18].
  7. JMM_Patent_4159240.pdf – Google Drive [online], drive.google.com [dostęp 2017-11-18].
  8. „Nie kradnij” – wywiad z prezesem PAFERE [online], mojeopinie.pl [dostęp 2017-11-18] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-14] (pol.).
  9. POMOST: California Chapter [online], poles.org [dostęp 2017-11-18].
  10. Polish Americans in California, vol. II. National Center for Urban Ethnic Affairs & Polish American Historical Association. California 1995.
  11. Adam Władysław Kiernik – „Renounce Yalta. A Full Report on the Worldwide Renounce Yalta Campaign – 1982 – 1986”.
  12. Historia PAFERE [online], pafere.org [dostęp 2017-11-18] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-06] (pol.).
  13. Mont Pelerin Society Directory [online], desmogblog.com [dostęp 2024-04-27] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-12].
  14. Założyciel i prezes PAFERE, Jan M. Małek, członkiem Mont Pelerin Society [online], pafere.org [dostęp 2024-04-23] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-16].
  15. Nagroda Jego Imienia bis [online], jozefmackiewicz.com [dostęp 2017-11-18] [zarchiwizowane z adresu 2018-09-19] (pol.).
  16. About us – Polonia Institute [online], poloniainstitute.net [dostęp 2017-11-18] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-28] (ang.).
  17. Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / Aktualności / Ordery i odznaczenia / Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski dla Jana Michała Małka [online], prezydent.pl [dostęp 2017-12-03] (pol.).
  18. Polonia 24 – Telewizja Polska S.A [online], tvp.pl [dostęp 2017-12-03] (pol.), Wręczenie Krzyża Komandorskiego od 10 min. 52 s. filmu.
  19. Jan Michał Małek laureatem drugiej edycji Nagrody im. Fryderyka Bastiata [online], dzienniknarodowy.pl [dostęp 2018-05-25] [zarchiwizowane z adresu 2021-09-24] (pol.).
  20. Nagroda im. Bastiata dla Jana Małka | proKapitalizm – Portal zwolenników wolności [online], prokapitalizm.pl [dostęp 2018-05-25] (pol.).
  21. Jan Michał Małek uhonorowany Nagrodą im. Bastiata | PAFERE [online], pafere.org [dostęp 2018-05-27] (pol.).