Jan Szostak (funkcjonariusz)

Jan Szostak

Wrona, Kruk

podporucznik
Data i miejsce urodzenia	11 maja 1917 Augustów
Data śmierci	8 listopada 1986
Przebieg służby
Lata służby	1942–1948
Formacja	Armia Krajowa ludowe Wojsko Polskie
Jednostki	PUBP w Augustowie PUBP w Ełku PUBP w Białymstoku PUBP w Augustowie
Stanowiska	łącznika AK dowódcy drużyny AK dowódcy plutonu AK referent PUBP starszy referent PUBP p.o. zastępcy szefa PUBP p.o. szefa PUBP
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce
Późniejsza praca	rzeźbiarz ludowy

Jan Szostak (ur. 11 maja 1917 w Augustowie, zm. 8 listopada 1986) – polski rzeźbiarz ludowy, żołnierz Armii Krajowej, funkcjonariusz aparatu bezpieczeństwa PRL, szef Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Augustowie oraz przewodniczący tamtejszego prezydium Miejskiej Rady Narodowej.

Życiorys

Urodził się w Augustowie. Uczestnik walk kampanii wrześniowej. Według jego akt osobowych w latach 1939–1941 był współpracownikiem NKWD o kryptonimie „Wrona”. Według jego własnych relacji – wydał w ręce radzieckiego wywiadu kilkanaście osób oraz magazynów broni. Jednocześnie do 1942 roku, był żołnierzem AK, pseudonim „Kruk”. W Armii Krajowej kolejno pełnił funkcję łącznika, dowódcy drużyny i dowódcy plutonu. Od 1944, ponownie był współpracownikiem NKWD (jego oficerem prowadzącym był major Wasilenko, późniejszy doradca Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa).

W 1945 roku zgłosił się do pracy w Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego. Początkowo funkcjonariusz w Augustowie, po przeszkoleniu przeniesiony na stanowisko starszego referenta PUBP w Ełku. Następnie zastępca szefa urzędu w Białymstoku, pełniący jednocześnie obowiązki kierownika. Od 1947 kierownik PUBP w Augustowie. Znany był z wyjątkowego okrucieństwa, mówiono między innymi, iż bije ludzi do momentu śmierci z upływu krwi. Nazywany był „Panem życia i śmierci” oraz „Katem Augustowa”.

Po odejściu z aparatu bezpieczeństwa, członek Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Augustowie, oraz jej przewodniczący. W grudniu 1952 roku, po wyborach, kiedy nie został ponownie wybrany na stanowisko przewodniczącego, według protokołu odprawy, miał powiedzieć:

Jak trzeba było wieszać ludzi, strzelać do nich i topić ich w ustępach, to nikogo nie było.
A teraz moich zasług nikt nie bierze pod uwagę.

W ostatnich latach życia znany był jako rzeźbiarz ludowy, tworzył między innymi rzeźby o tematyce religijnej. Jego dom odwiedzały wycieczki szkolne. Sam rzadko opuszczał dom w obawie przed zemstą swoich ofiar lub ich rodzin. Po jego śmierci w mieście pojawiły się klepsydry o treści „Z radością informujemy, że zmarł największy kat Augustowa”. Jego grób był kilkakrotnie dewastowany.

Bibliografia

• Artykuł Adama Białousa pt. Niech wyjdą z cienia w „Naszym Dzienniku” (20 czerwca 2007, Nr 142 (2855))
• Artykuł pt. Esbecy ujawnieni na portalu www.wspolczesna.pl (15 czerwca 2007). wspolczesna.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-29)].
• http://www.doomedsoldiers.com/augustow-roundup.html – artykuł zawierający fotografię Szostaka w mundurze UB

Linki zewnętrzne

• Materiał filmowy o Janie Szostaku, Polska Kronika Filmowa, 1962