Jelonek czubaty
| Elaphodus cephalophus[1] | |
| Milne-Edwards, 1872 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Plemię | |
| Rodzaj |
Elaphodus |
| Gatunek |
jelonek czubaty |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Jelonek czubaty[3][4] (Elaphodus cephalophus) – ssak parzystokopytny z rodziny jeleniowatych, jedyny przedstawiciel rodzaju Elaphodus Milne-Edwards, 1872.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj i gatunek po raz pierwszy opisany przez H. Milne-Edwardsa w czasopiśmie Nouvelles Archives du Muséum d’Histoire Naturelle w 1872 roku pod nazwą Elaphodus cephalophus[5]. Jako miejsce typowe autor wskazał Syczuan w Chinach[5]. Jedyny przedstawiciel rodzaju jelonek[3] (Elaphodus).
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Gatunek Elaphodus cephalophus zamieszkuje górskie lasy Chin oraz Birmy. W południowych Chinach żyją na wysokościach 300 – 800 m, ale w niektórych prowincjach zaobserwowane zostały nawet na wysokości 4500 m. W związku z prowadzonym trybem życia badania tego gatunku są utrudnione.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
U Elaphodus cephalophus występuje poroże w kształcie szpica, bardzo niewielkich rozmiarów, prawie całkowicie zasłonięte przez kilkunastocentymetrowy czub, czyli kępkę dłuższych włosów na czole (Komosińska i Podsiadło 2002). Gatunek ten ma specyficznie rozwinięte kły – u samców górne kły są wydłużone i zakrzywione oraz wystają na zewnątrz pyska. Ich długość dochodzi nawet do 2,5 cm.
Zarówno samce, jak i samice gatunku Elaphodus cephalophus wydają zarówno w okresie godowym, jak i w przypadku zagrożenia charakterystyczne dźwięki przypominające szczekanie.
Długość ciała opisywanego gatunku wynosi 100 – 160 cm, w kłębie wysokość wynosi 50- 70 cm, zaś waga to około 17 – 50 kg. U Elaphodus cephalophus występuje raczej krótki ogon o długości 7 – 16 cm. Ubarwienie ciemnoszare, spodnia część ciała jest biała, natomiast głowa oraz szyja szara.
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Osobniki zazwyczaj występują pojedynczo, rzadziej widywane są w parach. Przedstawiciele trzymają się zazwyczaj blisko wody. Jelonek czubaty jest gatunkiem roślinożernym. Głównymi składnikami jego diety są: trawa, owoce, rośliny zielne czy liście krzewów.
Aktywne głównie o świcie i po zmierzchu. Prowadzą samotniczy tryb życia, czasem spotykane w parach.
Po trwającej ok. 180 dni ciąży samica rodzi jedno, rzadko dwa młode. Dojrzałość płciową osiągają ok. 18 miesiąca życia.
Znaczenie w ochronie środowiska[edytuj | edytuj kod]
Gatunek jelonka czubatego zalicza się do kategorii gatunków bliskich zagrożeniu – kategoria „Near Threatend”. Liczba osobników ciągle maleje, brak jest jednak dokładnych danych na ten temat. W Chinach liczba ta szacowana jest na 300–500 tys. Główną przyczyną takiego statusu Elaphodus cephalophus oraz zmniejszającej się populacji są polowania. Gatunek nie jest wpisany na światową listę gatunków chronionych i na razie ma taki status tylko w niektórych prowincjach Chin.
Znaczenie dla gospodarki[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten nie odgrywa większej roli w gospodarce[potrzebny przypis]. Źle znosi pobyt w niewoli i żyją zdecydowanie krócej niż na wolności[potrzebny przypis]. W przypadku wystąpienia zagrożenia wydaje charakterystyczny dźwięk mogący być ostrzeżeniem np. przed panterami czy cyjonami[potrzebny przypis].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Elaphodus cephalophus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ R.B. Harris, Z. Jiang, Elaphodus cephalophus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.2 [dostęp 2015-09-04] (ang.).
- ↑ a b Nazwa polska za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ a b H. Milne-Edwards. J’y joins des notes qui mo’nt été fourniers. „Nouvelles Archives du Muséum d’Histoire Naturelle. Bulletin”. 7, s. 93, 1871. (fr.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Komosińska Halina, Podsiadło Elżbieta, Ssaki kopytne, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, ISBN 83-01-13806-8.
- Brent Huffman, www.ultimateungulate.com, Hippocamelus bisulcus (ang.)
- Kowalski K. 1975. „Mały słownik zoologiczny ssaki.” Wiedza powszechna (Warszawa) str. 118
- Li X., Buzzard P., Jiang X., 2013. „Habitat associations of four ungulates in mountain forests of southwest China, based on camera trapping and dung counts data”. Population Ecology
- Walker E. P. 1964 “Mammals of the World”, The Johns Hopkins Press, Baltimore. Tom 2, s. 1386
- Wilson D. E, Reeder DA. M. 2005. “Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference.” Johns Hopkins University Press. 2:142.
- Sheng H., Lu H. 1982. “Distribution, habits and resource status of the tufted deer (Elaphodus cephalophus)”. Acta Zoologica 28:307-311.
- EOL – Encyclopedia of Life
- R.B. Harris, Z. Jiang, Elaphodus cephalophus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2021-02-13] (ang.).