Jurij Chěžka
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
13/17 października 1944 |
| Zawód, zajęcie |
Poeta, pisarz |
| Narodowość | |
| Alma Mater | |
Jurij Chěžka ps. Ludomil Hórčanski; niem. Georg Keschka (ur. 22 lipca 1917 w Hórkach, zm. 13/17 października 1944 w okolicach Kragujevaca) – górnołużycki poeta uznawany za jednego z pierwszych i najwybitniejszych przedstawicieli współczesnej łużyckiej poezji. W charakterystyczny sposób przedstawiał niekonwencjonalne i nowe formy, często inspirując się twórczością czeskich autorów[1].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Jurij Chěžka urodził się 22 lipca 1917 w górnołużyckiej wsi Hórki. Jego ojciec Mikławš Chěžka (1868-1931) pracował w kamieniołomie i na roli, a matka Hana z domu Delenkec (1887-1984) była znaną gawędziarką ludową. Po ukończeniu szkoły podstawowej w 1929, za namową proboszcza parafii w Chrósćicy Jakuba Šewčika, Chěžka rozpoczął naukę w ośmioletnim Arcybiskupim Gimnazjum w Pradze. Tam zaangażował się się w katolicką organizacje Serbówka. Od 1937 studiował na Uniwersytecie Karola w Pradze bohemistykę, germanistykę i sorabistykę[2]. Studia dzielił z pracą jako nauczyciel języka niemieckiego w sympatyzującej z komunizmem rodzinie poety Stanisława Kostki Neumanna. Po zajęciu Czechosłowacji w wiosnę 1939 Jurij został aresztowany przez Gestapo za działalność prołużycką i na miesiąc trafił do aresztu w Dreźnie. Po wyjściu na wolność w październiku 1939 został powołany do Wehrmachtu. Służył w jednostkach zmotoryzowanych we Francji, Bułgarii, Grecji czy Jugosławii. Zginął w październiku 1944, w wieku 27 lat, gdy usiłował zdezerterować do jugosłowiańskich partyzantów[1].
Działalność poetycka[edytuj | edytuj kod]
Chěžka był zafascynowany poezją czeską XX i XIX wieku. Tłumaczył czeskie dzieła na język górnołużycki (zwłaszcza Karela Hynka Mácha i Otokara Březiny). Poeta często publikował swoje teksty w najprzeróżniejszych gazetach. Od stycznia 1936 publikował w dodatku Serbskich Nowin, Serbskim Studencie. Po zdelegalizowaniu gazet łużyckich w III Rzeszy w 1937, sporadycznie jego wpisy pojawiały się w miesięczniku Gmejska heja oraz w czasopiśmie Czeskiego Towarzystwa Sorabistycznego (Przyjaciół Łużyc)[2]. Podczas wakacji 1937 roku w Jabkenicach napisał zbiór 23 wierszy pod tytułem Na puću za druhej domiznu (pol. W drodze do drugiej/innej ojczyzny). Ulubionymi tematami wierszy Chěžki były: matka, dom, ludzie czy śmierć. Zamiast okazywania bezgranicznej miłości do ojczyzny i kraju, pisarz ograniczał się do refleksyjnej i samokrytycznej oceny własnego narodu. Swoje wiersze pisał w sposób swobodny, często mroczny i tęskny[1][2][3][4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Biografie von Georg Keschka (1917-1944) - Sächsische Biografie | ISGV e.V. [online], saebi.isgv.de [dostęp 2024-04-07].
- ↑ a b c W spomnjeću na basnika Jurja Chěžku [online], Serbske Nowiny online [dostęp 2024-04-07] (górnołuż.).
- ↑ Franz Šěn, Chěžka, Jurij: Das lyrische Werk, Heinz Ludwig Arnold (red.), Stuttgart: J.B. Metzler, 2020, s. 1–2, DOI: 10.1007/978-3-476-05728-0_263-1, ISBN 978-3-476-05728-0 [dostęp 2024-04-07] (niem.).
- ↑ Milan Hrabal. Jurij Chěžka – 100 let od narození. „Česko-lužický věstník”. 7-8, s. 60, 2017. ISSN 1212-0790. (cz.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Franc Šěn, Jan Šołta, Pětr Kunze: Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Budziszyn: Ludowe nakładnistwo Domowina, 1984, s. 207.