Jusuf Karamanli

Jusuf Karamanli

pasza Trypolitanii
Okres	od 1795 do 1832
Dane biograficzne
Dynastia	Karamanlidów
Data urodzenia	1766
Data śmierci	1838

Jusuf (ibn Ali) Karamanli, Caramanli, Qaramanli lub al-Qaramanli (ur. 1766, zm. 1838 roku) – pasza z dynastii Karamanlidów (1711–1835), panujący w latach 1795–1832 w Trypolitanii (dzisiejsza Libia).

Objęcie tronu

Jusuf, członek dynastii Karamanlidów (pochodzącej z Albanii, ale z nazwiskiem wywodzącym się od tureckiego miasta Karaman), był świadkiem osadzenia na tronie w roku 1793 swego brata Hameta. Hamet został wprowadzony na tron przez osmańskiego agę Alego Bengula, którego zadaniem było przywrócenie rządów osmańskich w Trypolisie. W roku 1795 Jusuf, z pomocą beja Tunisu, dokonał zamachu stanu, obalił i wygnał Hameta a sam zasiadł na tronie jako niezależny władca.

Wojny berberyjskie

W roku 1801 Jusuf zażądał od Stanów Zjednoczonych haraczu w wysokości 225 000 dolarów w zamian za odstąpienie od napadania na handlowe statki amerykańskie na Morzu Śródziemnym. Prezydent Thomas Jefferson przekonany, że nowo powstała US Navy jest w stanie skutecznie chronić amerykańską żeglugę, odrzucił żądania paszy, na co Jusuf zareagował ścięciem masztu flagowego przed konsulatem USA w Trypolisie, co oznaczało wypowiedzenie wojny.

W roku 1803 US Navy założyła blokadę portów Trypolisu. Pasza, któremu z początku udało się przechwycić fregatę USS "Philadelphia", wkrótce poczuł się zagrożony amerykańską ofensywą na lądzie, co doprowadziło do bitwy o Darnę. Ponadto możliwym stał się powrót do władzy obalonego brata Hameta, sprowadzonego do Cyrenajki przez amerykańskiego oficera Williama Eatona. W rezultacie 10 czerwca 1805 roku Jusuf podpisał traktat kończący wojnę.

Upadek dynastii Karamanlidów

Do roku 1819 wielorakie traktaty, będące następstwem wojen napoleońskich, zmusiły państwa berberyjskie do porzucenia piractwa, co negatywnie odbiło się na gospodarce Trypolitanii. Dążenia Jusufa do zrekompensowania wynikłych z tego strat handlem transsaharyjskim nie powiodły się ze względu na brak atrakcyjnych towarów, które mogłyby zainteresować nabywców w krajach Afryki subsaharyjskiej i powszechny abolicjonizm Europejczyków.

Władza Jusufa słabła, a wokół jego trzech synów zaczęły powstawać stronnictwa polityczne; Jusuf abdykował wprawdzie w roku 1832 na rzecz najstarszego syna, Alego II, ale nie zapobiegło to wybuchowi wojny domowej. By zaprowadzić porządek sułtan Mahmud II wysłał wojska do Trypolisu, co spowodowało zrzucenie z tronu i wygnanie Alego II. Tak zakończyło się panowanie dynastii Karamanlidów, a Trypolitania na osiemdziesiąt lat wróciła pod panowanie władców imperium osmańskiego.

Bibliografia

• Max Boot: The Savage Wars of Peace: Small Wars and the Rise of American Power. New York: Basic Books, 2002. ISBN 0-465-00720-1. (ang.).brak strony w książce
• Jean Carpentier, François Lebrun (red.): Historia świata śródziemnomorskiego. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2003. ISBN 83-04-04647-4.brak strony w książce
• Joshua E. London: Victory in Tripoli: How America's War with the Barbary Pirates Established the U.S. Navy and Shaped a Nation. New Jersey: John Wiley & Sons, Inc., 2005. ISBN 0-471-44415-4. (ang.).brak strony w książce

Linki zewnętrzne

• Country Studies: Karamanlis. countrystudies.us. [dostęp 2011-10-02]. (ang.).
• Libya (Kalendarium i lista władców Trypolitanii). www.worldstatesmen.org. [dostęp 2011-10-02]. (ang.).