Kalendarium Łęki

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Łęka – wieś położona 5 km na N od Puław, na lewym brzegu Wisły, około 89 km na NE od klasztoru świętokrzyskiego, 32 km na N od Braciejowic.

Nazwy lokalne miejscowości w źródłach

1457 „Lląka”, 1508, 1563 „Ląka”, 1529 „Lanka”, 1563 „Ląka”, 1569n. „Łęka” [ale: 1576 „Łąka”, 1577 „Ląka”][1];

Podległość administracyjna
  • W roku 1508 i następnych powiat radomski [2] (w roku 1624-34 na skutek zmiany koryta Wisły Bronowice i Łęka przeniesione z powiatu lubelskiego do powiatu radomskiego)
1787 powiat lubelski[3], 1827 powiat kozienicki[4]

Kalendarium własności[edytuj | edytuj kod]

Wieś stanowiła własność szlachecką

  • 1457 dziedzicami byli Marcin Mychowski oraz bracia Jan i Wojciech[5]
  • 1470-80 dziedzicem był Warsz Michowski herbu Rawa, na 7 łanach kmiecych (Długosz L.B II 564; III 248)
  • 1508 własność Andrzeja z Bronowic, Łąki i Pachnowoli.
  • 1510 w rejestrze odnotowano pobór z 5 łanów, od 1 zagrodnika oraz karczmy (Rejestr Poborowy)
  • 1529 pobór z 5 łanów i karczmy (ib.)
  • 1563 pobór z 7 łanów (LS 1564-5 195)
  • 1569 Erazm Gorski daje pobór z 7 łanów z dziesięcinami [6][7]
  • 1576 Jacek Broniowski z bratem dają pobór z 7 łanów [8]
  • 1577 Grzegorz Broniowski daje pobór z 7 łanów (ib. 723)
  • 1548 do 1718 trwają spory zapoczątkowane przez Mikołaja Broniowskiego pozwanego przez klasztor świętokrzyski o dziesięciny z Bronowic i Łęki[9]
  • 1624 Krzysztof Firlej dziedzic Bronowic i Łęki przegrywa proces z klasztorem świętokrzyskim o dziesięciny z tych wsi[10]
  • 1627 tenże Krzysztof Firlej płaci klasztorowi 300 zł odszkodowania za zabierane od 10 lat dziesięciny z Bronowic i Łęki, odtąd zakonnicy świętokrzyscy mają taksować dziesięciny z obu wsi i przyjmować od dziedzica gotówkę.
Razem ze swoimi synami Aleksandrem i Remigiuszem Firlejami Broniowskimi z Dąbrowicy, Krzysztof Firlej zobowiązał się pod karą płacić klasztorowi za dziesięciny z Bronowic i Łęki 90 zł corocznie na ś. Marcina [11 XI] za pokwitowaniem przeora (ib. 288) także samo w 1634, 1638.
  • 1641, 1643 trwają spory o dziesięciny z obu wsi (ib.)
  • 1644 Aleksander Broniowski w imieniu swoim i brata daje klasztorowi 1500 zł tytułem rekompensaty za zatrzymane dziesięciny i zobowiązuje się dożywotnio dostarczać do Boisk corocznie na ś. Marcina 300 zł za dziesięciny z ról folwarcznych i od poddanych w Łęce oraz z należących do stołu brata ról poddanych w Bronowicach (ib.)
  • 1645 po śmierci Aleksandra jego brat Remigiusz Broniowski, potwierdza ten układ (ib.)
  • 1647 Bronowice i Łękę kupuje Stanisław Witkowski, kasztelan sandomierski, starosta lubelski i zwoleński, który w 1650 r. zaakceptuje powyższy układ (ib.);
  • 1652 Stanisław Witkowski płaci konwentowi świętokrzyskiemu za dziesięciny z Bronowic i Łęki 300 zł[11]
  • 1655 z powodu zniszczeń spowodowanych wylewem Wisły Witkowski obniża tę sumę do 240 zł[12]
  • 1661 zmarł Stefan Chomentowski, dzierżawca Bronowic i Łęki, który był winny zakonnikom świętokrzyskim należność za dziesięciny z 12 lat. Dług ten w 1665 r. zwrócił brat Stefana. Stanisław Chomentowski i jego synowie Stefan i Jakub (ib.);
  • 1683 dziedzic Aleksander Polanowski, stolnik koronny, zgadza się płacić klasztorowi za dziesięciny z Bronowic i Łęki 200 zł rocznie (ib.);
  • 1688 proces klasztoru z synowcem Aleksandra, Michałem Polanowskim. chorążym czernichowskim, który przestał wypłacać należną klasztorowi sumę za dziesięciny z obu wsi (Bronowic i Łęki) (ib.);
  • 1693 tenże Polanowski każe związać poddanego klasztoru z Boisk, wysłanego w celu policzenia kop zboża w Bronowicach i Łęce[13]
  • 1710-1 trwały procesy o dziesięciny z tych wsi przed sądami świeckimi i duchownymi[12]
  • 1712 Kazimierz Łubieński biskup krakowski ekskomunikuje Michała Polanowskiego (ib.);
  • 1718 Michał Polanowski reguluje należności wobec klasztoru oraz pozwala mu pobierać dziesięciny snopowe w Bronowicach i Łęce (ib.);
  • 1787 wieś liczyła 159 mieszkańców, w tym 4 Żydów[14]
  • 1789 własność wdowy po Kajetanie Dominiku Baierze, staroście kiszeńskim,wieś daje 4623 złotych 25 groszy dochodu[15]
  • 1827 wieś miała 20 domów i 160 mieszkańców[4]

Powinności dziesięcinne[edytuj | edytuj kod]

Dziesięcina należy do klasztoru świętokrzyskiego

  • 1470-80 z 7 łanów kmiecych dziesięcinę snopową i konopną wartości do 5 grzywien dowożą klasztorowi świętokrzyskiemu (Długosz L.B III 248; II 564);
  • 1483 Piotr pleban Oleksowa zeznaje, że błonie, na którym leżała niegdyś wieś Zarzyja, a które obecnie należy do wsi Łęka, było dawniej kmiece, a dopiero Andrzej Markuszowski zamienił je na dworskie, wobec czego dziesięcina z niego należy do klasztorowi świętokrzyskiemu[10]
  • 1529 dziesięcina snopowa wartości 3 grzywny należy do stołu konwentu świętokrzyskiego (LR 351);
  • 1548 do 1819 dziesięciny płacono jak w Bronowicach

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

W otoczeniu Łęki istniała w wieku XV wieś Piotrków (1470-80 - u Długosza Pyotrkow) dziś nie istnieje. Wieś leżała zapewne między Łęką a Opatkowicami, na lewym brzegu Wisły. Z zapisów Długosza wiadomo że podlegała administracyjne powiatowi radomskiemu a od 1470-80 parafii Regów (obecnie Regów Stary) (Długosz L.B III 252).

  • 1470-80 graniczy z Opatkowicami, wsią opactwa sieciechowskiego (ib. 265).
  • 1470-80 dziedzicem był Stanisław Gniewosz herbu Zgraja na 3 łanch kmiecych (ib. 252).
  • 1470-80 z 3 łanów kmiecych dziesięcinę snopową wartości do 2 grzywien zwożą do stodoły klasztoru świętokrzyskiego (ib.).

Wieś zanikła przed 1529 r. (brak jej w Liber Retaxationum), być może zniszczona przez Wisłę. Nie wiadomo z całą pewnością, czy jej grunty zagarnęła rzeka, np. wskutek zmiany biegu głównego koryta, czy też włączone zostały, podobnie jak w wypadku położonych w jej pobliżu wsi Zarzyja i Bracienino, w obręb okolicznych wsi, w tym być może Łęki.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Kamińska ↓, s. 116.
  2. ↑ Pawiński ↓, s. 476.
  3. ↑ Spis ↓, s. t.II s.167.
  4. ↑ a b Tabela ↓, s. t.I s.282.
  5. ↑ Acta terrestia Lublinensia ↓, s. IV 245.
  6. ↑ ASK ↓, s. I/8 578.
  7. ↑ Pawiński ↓, s. 320.
  8. ↑ ASK ↓, s. I/8 515v.
  9. ↑ Gacki ↓, s. 87, 287.
  10. ↑ a b Gacki ↓, s. 287.
  11. ↑ AG nab. ↓, s. 936 1, 2.
  12. ↑ a b Gacki ↓, s. 289.
  13. ↑ Gacki 1862 ↓, s. 505.
  14. ↑ Spis ↓, s. t.I s.445; t.II s.167.
  15. ↑ Osad.rad. ↓, s. II 234.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Józef Gacki, Benedyktyński klasztor na Łysej Górze, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2006, ISBN 83-7442-389-7.
  • Maria Kamińska, Nazwy miejscowe dawnego województwa sandomierskiego, Wrocław 1964–1965.
  • Księgi Ziemskie Lubelskie w Archiwum Państwowym w Lublinie., Archiwa Państwowe w Lublinie.
  • Archiwum Skarbu Koronnego, dział w AG., Archiwa Państwowe, (skrót: ASK).
  • Adolf Pawiński, Polska XVI w. pod względem geograficzno-statystycznym. Małopolska, t. III-IV, „Źródła dziejowe”, 14-15, Warszawa 1886.
  • Rejestry dziesięcin, czynszów i wyderkafów, powinności poddanych i poborów z dóbr i dochodów konwentu świętokrzyskiego z lat 1650-1689, AG, nabytki Oddziału I, nr 936., Archiwum Główne, (skrót: AG nab.).
  • Z. Guldon, S. Zieliński, Osadnictwo i gospodarka powiatu radomskiego w XVI-XVIII w. (Radom i region radomski w dobie szlacheckiej Rzeczypospolitej; 1-2), (skrót: Osad.rad.).
  • Józef Gacki, Klasztor świętokrzyski księży benedyktynów na Łysej Górze, „Pamiętnik religijno-moralny”, 2 (10), cz. 6, 1862, s. 492-520.
  • Tabela miast, wsi, osad Królestwa Polskiego z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożone w biurze Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji, t. I-II, W. 1827., t. A-Ł, Warszawa: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, 1827, s. 288, (skrót: Tabela).
  • Spis ludności diecezji krakowskiej z r. 1787, t.I - wyd. J. Kleczyński, AKH,II - wyd. B. Kumor, ABMK, 35-39, 1977-1979 i odbitka, Kraków 1894, s. 269-478, (skrót: Spis).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kalendarium_Łęki&oldid=72496985”