Kamienica Ignacego Partowicza w Warszawie
 nr rej. A-1016 z 24.02.2011[1]
| |
 Kamienica od strony ul. Chłodnej (2023) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Żelazna 75a |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Kondygnacje |
6 |
| Rozpoczęcie budowy |
1937[2] |
| Ukończenie budowy |
1938[3] |
| Zniszczono | |
| Odbudowano |
1958–1959 |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°14′13,16″N 20°59′20,26″E/52,236989 20,988961
| |
Kamienica Ignacego Partowicza[4] – kamienica znajdująca się przy ul. Żelaznej 75a róg ul. Chłodnej w Warszawie.
Opis[edytuj | edytuj kod]
Nowoczesny, 5-piętrowy budynek z półkolistym narożnikiem i podcieniami z kolumnami od strony ul. Chłodnej, został wzniesiony w latach 1937–1938 według projektu Edwarda Hersteina. W konstrukcji zastosowano m.in. strop Kleina, co zwiększyło wytrzymałość na obciążenia i pozwoliło na zaprojektowanie w budynku większych pomieszczeń[5].
W czasie II wojny światowej w kamienicy znajdował się posterunek żandarmerii niemieckiej tzw. Nordwache, z którego m.in. w latach 1940–1942 Niemcy nadzorowali skrzyżowanie ulic Chłodnej i Żelaznej, stanowiące do stycznia 1942 (otwarcie kładki nad ul. Chłodną) jedyne oficjalne połączenie między małym a dużym gettem. W czasie powstania warszawskiego Nordwache została zdobyta 3 sierpnia 1944 przez żołnierzy z batalionu „Chrobry I”[6].
W lutym 2011 kamienica została wpisana do rejestru zabytków[1].
Upamiętnienia[edytuj | edytuj kod]
- Na budynku (od strony ul. Chłodnej) znajduje się tablica upamiętniająca zdobycie 3 sierpnia 1944 siedziby żandarmerii niemieckiej Nordwache[7].
- Na chodniku ul. Żelaznej, przy dawnym wejściu do Nordwache, umieszczono obrys znajdującego się w tym miejscu niemieckiego bunkra.
- Naprzeciwko kamienicy (na ul. Chłodnej) znajdował się mural Tam była kładka odsłonięty 21 kwietnia 2007 przez Marka Edelmana[8].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Drewniana kładka nad Chłodną łącząca małe i duże getto (1942). W głębi widoczna kamienica Partowicza -
Wejście do Nordwache (od strony ul. Żelaznej), po lewej widoczny niemiecki bunkier -
Upamiętnienie bunkra na chodniku ul. Żelaznej -
Tablica pamiątkowa na budynku
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) − stan na 30 czerwca 2023 roku. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 75. [dostęp 2023-07-15].
- ↑ Kamienica w serwisie Warszawa1939.pl (stan na 04.12.2013).
- ↑ Kamienica w serwisie Warszawa1939.pl (stan na 04.12.2013).
- ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 2. Canaletta-Długosza. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, s. 43. ISBN 83-9066291-4.
- ↑ Artur Nadolski: Pani Chłodna (Opowieść o warszawskiej ulicy). Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2008, s. 192. ISBN 978-83-11-11258-2.
- ↑ Adam Borkiewicz: Powstanie warszawskie. Zarys działań natury wojskowej. Warszawa: Instytut wydawniczy PAX, 1969, s. 109.
- ↑ Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 365. ISBN 83-912463-4-5.
- ↑ Mural "Tam była kładka". Urząd Dzielnicy Wola m.st. Warszawy, 24 kwietnia 2007. [dostęp 2013-12-04].