Karmnik
 Karmnik ościsty | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
karmnik | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Sagina L. Sp. Pl. 128. 1753 | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Sagina procumbens L.[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Karmnik (Sagina L.) – rodzaj roślin z rodziny goździkowatych. Obejmuje 36 gatunków[4]. Rośliny te w większości występują na półkuli północnej, gdzie obecne są na wszystkich kontynentach, mniej zróżnicowane, ale także obecne są w strefie tropikalnej i na półkuli południowej. Niektóre gatunki są uprawiane jako ozdobne rośliny w ogrodach skalnych[5], np. karmnik gładki (S. glabra), Normana (S. × media) i pośredni (S. nivalis)[6] i odmiana 'Boydii' karmnika rozesłanego (S. procumbens), którego forma typowa jest z kolei uciążliwym chwastem rozprzestrzeniającym się wzdłuż miejsc wydeptywanych w ogrodach[5].
Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Rośliny te występują głównie w strefie chłodnego klimatu umiarkowanego na półkuli północnej, nieliczne gatunki rosną także w górach w strefie międzyzwrotnikowej[7][8], poza tym w południowej części Ameryki Południowej i Australii[4]. W Polsce rodzimych jest 6 gatunków:
- Gatunki flory Polski[9]
Pierwsza nazwa naukowa według listy krajowej[9], druga – obowiązująca według bazy taksonomicznej Plants of the World online (jeśli jest inna)[4]
- karmnik bezpłatkowy Sagina ciliata Fr. ≡ Sagina apetala Ard.
- karmnik kolankowaty Sagina nodosa (L.) Fenzl
- karmnik nadmorski Sagina maritima Don
- karmnik ościsty Sagina subulata (Sw.) C.Presl ≡ Sagina hawaiensis Pax
- karmnik rozesłany Sagina procumbens L.
- karmnik skalny Sagina saginoides
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Niewielkie rośliny jednoroczne, dwuletnie i byliny o pędach płożących, podnoszących się lub wzniesionych, o łodygach okrągłych lub kanciastych, pojedynczych lub rozgałęzionych, często tworzących mniej lub bardziej zwarte kobierce[8][7].
- Liście
- Naprzeciwległe, równowąskie lub zbiegające do wierzchołka, na szczycie ostre lub ościste[8][7].
- Kwiaty
- Pojedyncze lub zebrane w luźne wierzchotki szczytowe lub kątowe. Szypułki proste, wzniesione lub rozpostarte. Działki kielicha w liczbie 4 lub 5, zielone lub purpurowe, eliptyczne, do 1,5 mm długości. Płatki też w liczbie 4 lub 5, białe, u niektórych gatunków brak. Miodniki obecne są u nasady nitek pręcików. Tych jest 4, 5, 8 lub 10. Szyjek słupka jest od 4 do 5[8][7].
- Owoce
- Torebki owalne lub kuliste, otwierające się 4 lub 5 odgiętymi ząbkami. Zawierają wiele (do 125) nasion[8][7].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
- Pozycja systematyczna
Rodzaj z rodziny goździkowatych (Caryophyllaceae), rzędu goździkowców (Caryophyllales). W obrębie goździkowatych należy do podrodziny Alsinoideae plemienia Alsineae[10].
- Wykaz gatunków[4]
- Sagina abyssinica Hochst. ex A.Rich.
- Sagina afroalpina Hedberg
- Sagina apetala Ard. – karmnik bezpłatkowy
- Sagina belonophylla Mattf.
- Sagina brachysepala Chiov.
- Sagina caespitosa Lange
- Sagina chilensis Gay
- Sagina decumbens (Elliott) Torr. & A.Gray
- Sagina diemensis L.G.Adams
- Sagina diffusa (Hook.f.) Timaná
- Sagina donatioides F.Muell.
- Sagina glabra (Willd.) Fenzl – karmnik gładki
- Sagina hawaiensis Pax – karmnik ościsty
- Sagina hookeri Timaná
- Sagina humifusa (Cambess.) Fenzl ex Rohrb.
- Sagina japonica (Sw.) Ohwi
- Sagina libanotica Rech.f.
- Sagina maritima Don – karmnik nadmorski
- Sagina maxima A.Gray
- Sagina × media Brügger – karmnik Normana
- Sagina merinoi Pau ex Merino
- Sagina × micrantha Boreau
- Sagina micropetala Rauschert
- Sagina monticola Merr. & L.M.Perry
- Sagina namadgi L.G.Adams
- Sagina nivalis (Lindblad) Fr. – karmnik pośredni
- Sagina nodosa (L.) Fenzl – karmnik kolankowaty
- Sagina oxysepala Boiss.
- Sagina papuana Warb.
- Sagina pilifera (DC.) Fenzl
- Sagina procumbens L. – karmnik rozesłany
- Sagina purii R.D.Gaur
- Sagina quinquevalvis Gilli
- Sagina revelierei Jord. & Fourr.
- Sagina rupestris R.T.A.Schouten ex K.Larsen
- Sagina sabuletorum (J.Gay) Lange
- Sagina saginoides (L.) H.Karst. – karmnik skalny
- Sagina stridii Kit Tan, Zarkos & V.Christodoulou
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
- ↑ Sagina. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. [dostęp 2009-02-25].
- ↑ a b c d e Sagina L., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-01-11].
- ↑ a b David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 816, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.
- ↑ a b c d e Lu Dequan; Richard K. Rabeler: Sagina Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-04-11].
- ↑ a b c d e Garrett E. Crow: Sagina. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-04-11].
- ↑ a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 158, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ Genus Sagina L., [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [dostęp 2023-01-11].