Katarzyna Andrejewa-Prószyńska
| |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| kandydat nauk biologicznych | |
| Specjalność: arachnologia | |
| Doktorat |
1971 |
| Uczelnia | |
Katarzyna Andrejewa-Prószyńska (ros. Екатерина Михайловна Андреева, ur. 16 listopada 1941 w Taszkiencie[1], zm. 18 września 2008 w Milanówku[1]) – rosyjsko-polska arachnolożka, kandydat nauk biologicznych.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Jej rodzicami byli: etnografka Antonina Konstantynowna Pisarczik[1] (córka Marii Jasiewicz, zesłanej do Azji Środkowej pomiędzy 1888 a 1890 rokiem[1]) i profesor etnografii, Michaił Stefanowicz Andrejew[1]. Podczas II wojny światowej mieszkała przez pewien czas w medresie w Samarkandzie[1]. Przeprowadziła się z matką do Duszanbe w 1946 roku[2]. Rozpoczęła studia biologiczne na lokalnym radzieckim uniwersytecie w 1960 roku[3]. Jej głównym ówczesnym tematem zainteresowań były pająki Tadżykistanu[3] – nie było wówczas specjalistów z taksonomii pająków Azji Środkowej[3]. Ukończyła studia w 1966 roku[3]. Nie była w stanie rozpocząć studiów doktoranckich na Uniwersytecie w Leningradzie z uwagi na biurokratyczne restrykcje[3], jednak każdego roku spędzała kilka miesięcy pracując na Wydziale Entomologii tejże uczelni[3] pod kierownictwem Wiktora Pietrowicza Tyszczenki[3], z którym napisała trzy artykuły[4]. W grudniu 1971 roku uzyskała stopień kandydata nauk biologicznych (odpowiednik doktoratu) w Pamirskim Instytucie Biologii w Duszanbe[4] na podstawie pracy Фауна и зонально-экологическое распределение пауков Таджикистана[5] (trb. Fauna i zonalno-ekołogiczeskoje raspriedielenije paukow Tadżykistana). Jej najbardziej intensywny okres badań terenowych przypadł na lata 1966–1971[4]. Pracowała głównie sama w terenie, m.in. w trudnych warunkach na piaszczystej pustyni w Uzbekistanie[4], w Kotlinie Hisarskiej[4], w górach Pamiru[4].
Poślubiła polskiego arachnologa Jerzego Prószyńskiego (mieli synów Witolda i Tomasza[6]) i we wrześniu 1972 roku przeprowadziła się do Polski[4]. Jedną z przyczyn wyjazdu z ZSRR było odrzucenie jej kandydatury na stanowisko w Instytucie Zoologicznym w Leningradzie[4]. W Polsce znalazła pracę w Siedlcach, początkowo jako nauczycielka języka rosyjskiego, następnie jako starszy wykładowca zoologii[7]. W latach 70. XX wieku była kierownikiem Muzeum Przyrodniczego Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Siedlcach[8].
Niemal każdego roku podróżowała z Polski do Tadżykistanu[7] (czuła się Rosjanką[7]). Życie rodzinne (opieka nad dziećmi) oraz poważna choroba uniemożliwiły jej dalsze badania arachnologiczne[7]. Po przeprowadzce na przedmieścia Warszawy straciła pracę w Siedlcach; próbowała zarabiać jako opiekunka dziecięca, sprzedawała kwiaty ze swojego ogrodu (ogrodnictwo było jej hobby[9]), zajmowała się tworzeniem banerów reklamowych[9]. Przygotowywała się do poważnej operacji, zmarła nagle po podaniu anestetyków[9].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Jerzy Prószyński na jej cześć nazwał nowy rodzaj pająków Katya od jej zdrobniałego imienia[10] oraz 3 gatunki opisanych przez siebie pająków: Aelurillus catherinae, Chalcoscirtus catherinae, Euophrys catherinae[11][12]. Andriej B. Nenilin upamiętnił ją w nazwie taksonu pająka Aelurillus andreevae opisanego w 1986 roku[12]. W 1995 roku Władimir Owczarenko, Norman I. Platnick oraz Jurij Marusik opisali gatunek pająka Parasyrisca andreevae[12]. Rosyjski arachnolog Dmitrij Łogunow w 1996 nazwał odkrytego pająka Phlegra andreevae[12]. Kiriłł Michajłow w 1996 roku zaproponował nazwę naukową Tarentula andreevae dla gatunku pająka Alopecosa kronebergi[12]. Nowy gatunek kosarza Wojciech Staręga i Nataly Snegovaya nazwali Homolophus andreevae w 2008 roku[12]. Izraelski arachnolog Sergey L. Zonstein na jej cześć nazwał opisany w 2018 roku przez siebie gatunek pająka: Anemesia andreevae[13].
Dorobek naukowy[edytuj | edytuj kod]
Opisała 33 gatunki pająków[3] (kilkanaście gatunków razem z Wiktorem Pietrowiczem Tyszczenką[14]), m.in. Mogrus antoninus – epitet gatunkowy został wybrany na cześć jej matki[2] (zob. lista taksonów opisanych przez Katarzynę Andrejewę-Prószyńską). Jej monografia o pająkach Tadżykistanu z 1976 roku nadal pozostaje jedyną wyczerpującą temat pozycją na temat pająków Azji Środkowej[15].
Wybrane publikacje[edytuj | edytuj kod]
- Фауна и зонально-экологическое распределение пауков Таджикистана (trb. Fauna i zonalno-ekołogiczeskoje raspriedielenije paukow Tadżykistana; rozprawa kandydacka; 1971)[5]
- Distribution and ecology of spiders (Aranei) in Tadjikistan („Fragmenta Faunistica”, 1975)[16]
- Пауки Таджикистана. Фауна и зонально-экологическое распределение (trb. Pauki Tadżykistana. Fauna i zonalno-ekołogiczeskoje raspriedielenije; 1976)[5] – monografia wydana kosztem autorki[9]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Prószyński 2008 ↓, s. 215.
- ↑ a b Prószyński 2008 ↓, s. 216.
- ↑ a b c d e f g h Prószyński 2008 ↓, s. 217.
- ↑ a b c d e f g h Prószyński 2008 ↓, s. 218.
- ↑ a b c Prószyński 2008 ↓, s. 222.
- ↑ Prószyński 2008 ↓, s. 220.
- ↑ a b c d Prószyński 2008 ↓, s. 219.
- ↑ Franciszek Gryciuk, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w latach 1974-1977 [online], s. 8.
- ↑ a b c d Prószyński 2008 ↓, s. 221.
- ↑ Jerzy Prószyński, Christa L. Deeleman-Reinhold, Description of some Salticidae (Araneae) from the Malay Archipelago I. Salticidae of the Lesser Sunda Islands, with comments on related species, „Arthropoda Selecta”, 19 (3), 2010, s. 169, ISSN 0136-006X (ang.).
- ↑ Jerzy Prószyński, Salticidae (Araneae) of the Levant, „Annales Zoologici”, 53 (1), Warszawa 2003, s. 25, 44, 49, ISSN 0003-4541 (ang.).
- ↑ a b c d e f Prószyński 2008 ↓, s. 223.
- ↑ Anemesia andreevae Zonstein 2018, sp. nov. - Plazi TreatmentBank [online], treatment.plazi.org [dostęp 2023-03-18] (ang.).
- ↑ A.A. Stekolnikov, Professor Victor P. Tyshchenko (1937–1986) and his contribution to Russian arachnology, „Arthropoda Selecta”, 1 (Special Issue), 2003, s. 12, ISSN 0136-006X.
- ↑ Kirill Glebovich Mikhailov, A brief historical overview of the development of arachnology in Russia, „Arthropoda Selecta”, 1 (Special Issue), 2004, s. 30, ISSN 0136-006X.
- ↑ Ekaterina Mihajlovna (1941-2008) Andreeva, Distribution and ecology of spiders (Aranei) in Tadjikistan, „Fragmenta Faunistica”, 20 (19), 1975, s. 323–352, DOI: 10.3161/00159301FF1975.20.19.323 [dostęp 2023-03-18].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy Prószyński, In memory of Ekaterina Mikhailovna Andreeva, „Arthropoda Selecta”, 17 (3–4), 2008, ISSN 0136-006X.