Przejdź do zawartości

Pamir

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pamir
Pamirs
Ilustracja
Szczyt Korżeniewskiej
Kontynent

Azja

Państwo

 Afganistan
 Chiny
 Kirgistan
 Tadżykistan

Najwyższy szczyt

Kongur Shan (7719 m n.p.m.)

Długość

400 km

Powierzchnia

100 tys. km²

Położenie na mapie Azji
Mapa konturowa Azji, blisko centrum na lewo znajduje się czarny trójkącik z opisem „Pamir”
39°N 72°E/39,001944 71,999750
Położenie Pamiru
Panorama Pamiru
Lotnicze zdjęcie szczytów Pamiru
Najwyższy szczyt Pamiru – Pik Ismaila Samaniego. Zdjęcie z 1989
Pamir w rejonie Szczytu Lenina

Pamir (tadż.: Помир, Pomir; pers.: کوه های پامیر, Kōh-e Pāmīr; chiń. upr. 帕米尔高原; chiń. trad. 帕米爾高原; pinyin Pàmǐ’ěr Gāoyuán; ujg.: پامىر ئېگىزلىكى, Pamir ëgizliki) – łańcuch górski w Azji Centralnej; węzeł orograficzny, z którego rozchodzą się góry Hindukusz, Karakorum (a dalej Himalaje[1]), Kunlun i góry systemu ałajskiego, łączącego się z Tienszanem. Przeważająca część Pamiru leży w Tadżykistanie (Górski Badachszan), skrajne części zaś w Chinach i Afganistanie. Region tworzy nieregularny czworobok (ok. 280 km z północy na południe i ok. 400 km z zachodu na wschód) ograniczony od północy Kotliną Ałajską, od wschodu Górami Kaszgarskimi, od południa grzbietem Hindukuszu, a od zachodu doliną rzeki Pandż. Najwyższym szczytem Pamiru jest położony w Tadżykistanie Szczyt Ismaila Samaniego, który osiąga wysokość 7495 m n.p.m. (w latach 1933–1962 nosił nazwę Pik Stalina, a w latach 1962–1998 Pik Komunizmu).

Pamir jest dość zwartym obszarem o powierzchni około 100 tys. km² i o przeciętnej wysokości 4000 m n.p.m. W Pamirze znajdują się liczne lodowce górskie, na czele z największym – Lodowcem Fedczenki, który jest najdłuższym lodowcem na Ziemi poza strefami polarnymi. Inwentaryzacja, przeprowadzona przez badaczy radzieckich w czasie trwania Międzynarodowego Roku Geofizycznego (1957-58) wykazała, że na terenie Pamiru znajduje się 1179 lodowców o łącznej powierzchni 8041 km²[2]

Klimat

[edytuj | edytuj kod]

Wyższe rejony Pamiru pokryte są śniegiem przez cały rok. W niżej położonych rejonach oraz w dolinach panują długie, bardzo mroźne zimy i krótkie oraz chłodne lata. Roczna suma opadów wynosi ok. 130 mm, co jest przyczyną praktycznie braku lasów.

Geologia

[edytuj | edytuj kod]

Pamir został wypiętrzony w orogenezie alpejskiej. Wyróżnia się cztery równoleżnikowo ułożone strefy zróżnicowane stratygraficznie i tektonicznie. W jądrach antyklinoriów występują prekambryjskie gnejsy i poprzerywane intruzjami paleozoiczne skały osadowe, w strefach niecek – mezozoiczne i kenozoiczne skały osadowe. Północne rejony Pamiru stanowią obszar aktywny sejsmicznie. Znajduje się tam także geologicznie młody krater uderzeniowy, który wypełnia jezioro Kara-kul, największe jezioro Pamiru.

Podział

[edytuj | edytuj kod]

Pamir stanowi rodzaj płaskowyżu, z którego wypiętrzają się zwykle równoległe pasma górskie. Dzieli się na:

  • Pamir Wschodni (Kaszgarski),
  • Pamir Środkowy,
  • Pamir Zachodni.

Najwyższe szczyty

[edytuj | edytuj kod]

Ponadto do Pamiru zalicza się jeszcze inne szczyty. Nie jest to bez znaczenia, gdyż zaliczenie ich do Pamiru powoduje, że Szczyt Ismaila Samaniego nie byłby najwyższy. Szczyty te to:

Wyżej wymienione szczyty leżą w Pamirze Wschodnim, w Chinach przeważnie zaliczane są do Kunlunu.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. WIEM - Pamir
  2. (k): 1179 lodowców w Pamirze, w: „Poznaj Świat” R. XI, nr 2(123), luty 1963, s. 41.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]