Kazimierz Żegleń
| |
| Data i miejsce urodzenia |
4 marca 1869 |
|---|---|
| Data śmierci |
1910 |
| Zawód, zajęcie |
ksiądz, przedsiębiorca i wynalazca |
Kazimierz Żegleń (w USA: Casimir Zeglen[1]) (ur. 4 marca 1869 w Kaczanówce k. Tarnopola, zm. około 1910 roku) – polski zakonnik ze Zgromadzenia Zmartwychwstańców oraz wynalazca i przedsiębiorca działający w USA. Wynalazł materiał kuloodporny, bezdętkowe i nieprzebijalne opony samochodowe oraz kuloodporną płytę pancerną.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się jako syn Bartłomieja i Marianny we wsi Kaczanówka znajdującej się w Galicji, leżącej wówczas w zaborze austriackim w Monarchii Austro-Węgierskiej. W wieku osiemnastu lat wstąpił do zakonu Zmartwychwstańców we Lwowie[2].
W 1890, w wieku 21 lat, wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie podjął obowiązki zakrystiana w polskim kościele St. Stanislaus Kostka Church pod wezwaniem Stanisława Kostki w Chicago, który obsługiwał najliczniejszą, bo liczącą 40 tys. wiernych, katolicką, polską diasporę w USA[2].
Na początku XX wieku odszedł z zakonu, ożenił się i zajął biznesem zakładając kilka firm produkujących kamizelki i materiały kuloodporne. Założył trzy przedsiębiorstwa i fabryki[3]:
- Zeglen Bullet Proof Cloth Co. z siedzibą w South Bend w stanie Indiana oraz w Chicago,
- Zeglen Tire Co. produkującej bezdętkowe, nieprzebijalne opony samochodowe,
- American Rubber and Fabric Company z siedzibą w Wilmington, Delaware.
Do końca życia (prawdopodobnie w 1910) mieszkał i pracował w Chicago.
Wynalazczość
[edytuj | edytuj kod]Był samoukiem, autorem kilku wynalazków użytkowych, które opatentował i wdrożył do produkcji. Na pomysł kamizelki kuloodpornej wpadł w 1893, po tragicznej śmierci burmistrza Chicago Cartera Harrisona, który został zastrzelony przez zamachowca we własnym biurze[4]. W okresie tym, na przełomie wieków, licznych zamachów na dygnitarzy, przedstawicieli władzy, a nawet na głowy państw dokonywali anarchiści. Wstrząśnięty falą brutalnych zbrodni Żegleń rozpoczął prace nad swoim wynalazkiem, który opatentował w 1897[5].
Konstrukcja kamizelki miała układ warstwowy składając się początkowo z trzech, a później z kilkunastu warstw gęsto tkanego jedwabiu impregnowanego specjalną substancją, której skład Żegleń utrzymywał w tajemnicy.
Wiosną 1898 udał się w podróż do Europy, gdzie w Wiedniu skontaktował się z innym sławnym polskim wynalazcą i przedsiębiorcą Janem Szczepanikiem, autorem wielu patentów i wynalazków z dziedziny włókiennictwa. Nawiązał z nim współpracę, w wyniku której podjęli produkcję kamizelek kuloodpornych. Szczepanik zlecił Nicolasowi Reiserowi z Akwizgranu wykonanie specjalnego krosna do wyrobu kuloodpornej tkaniny według pomysłu Żeglenia. Jesienią 1898 na tej maszynie utkane zostały pierwsze kamizelki, z którymi Żegleń wrócił do USA. Tam ubrany w kamizelkę wykonaną z materiału własnego pomysłu przeprowadził wiele publicznych prezentacji testujących skuteczność wynalazku[6][7].
Późniejsze prace i testy doprowadziły do udoskonalenia tej konstrukcji oraz dalszych patentów.
Wynalazki
[edytuj | edytuj kod]- 1897 - „Tkanina Żeglenia” materiał kuloodporny,
- Na początku XX wieku opracował projekt bezdętkowych i nieprzebijalnych opon samochodowych,
- Płyta pancerna odporna na przestrzelenie.
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]- W 2007 roku Kazimierza Żeglenia upamiętniono w amerykańskim serialu dokumentalnym Discovery Channel o rozwoju broni palnej pt. "Weaponology" w odcinku drugim pierwszej serii pt "Bulletproof Vest" (inny tytuł "Body Armor"} (pol. Kamizelka kuloodporna).
- W 2008 roku o życiu i działalności wynalazczej Żeglenia, w programie „Oblicza Ameryki“ nadawanym we współpracy z Polsat 2 przez Polish Television, polskojęzyczną stację telewizyjną z Chicago, opowiadał historyk techniki, Sławomir Łotysz (film dokumentalny na Youtube.).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Miller 2010 ↓.
- ↑ a b Drapikowski 2009 ↓, s. 2.
- ↑ Drapikowski 2009 ↓, s. 9.
- ↑ Holper 2006 ↓, s. 80.
- ↑ Łotysz 2013 ↓, s. 202.
- ↑ Łotysz 2009 ↓.
- ↑ Łotysz 2013 ↓.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Sławomir Łotysz, Wynalazczość polska w Stanach Zjednoczonych rozdz. tkanina kuloodporna, Warszawa: Polska Akademia Nauk, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, 2013, s. 202, ISBN 978-83-7545-444-4.
- Sławomir Łotysz, „Historia sporu o pewien wynalazek. Jan Szczepanik, Kazimierz Żegleń i kamizelka kuloodporna”, „Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki nr 1-2”, 2009.
- Michał Drapikowski, Prekursor kamizelki kuloodpornej – Kazimierz Żegleń – zakonnik wynalazca, „SSE II rok I Procesy innowacyjne i gospodarka oparta na wiedzy”, 2009, s. 11 [dostęp 2015-03-14] [zarchiwizowane z adresu 2015-04-02].
- Frederic P. Miller, Casimir Zeglen, VDM Publishing, 2010, ISBN 978-613-2-64025-3.
- Paul Holper, Inventing Millions, Dehli: Orient Paperbacks, 2006, ISBN 978-81-222-0458-2.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Sławomir Łotysz, "Mnich Wynalazca"/Polonia.wpl.pl
- Artykuł w New York Times
- Prekursor kamizelki kuloodpornej – Kazimierz Żegleń. kwasnicki.prawo.uni.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)].
- Weaponology - "Bulletproof Vest" odcinek prezentujący historię kamizelki kuloodpornej oraz postać Kazimierza Żeglenia - cały odcinek na Youtube