Przejdź do zawartości

Kiksja

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kiksja
Ilustracja
Kickxia elatine
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

babkowate

Rodzaj

kiksja

Nazwa systematyczna
Kickxia Dumort.
Fl. Belg. 35. 1827
Typ nomenklatoryczny

Kickxia elatine (L.) Dumort[3]

Synonimy
  • Elatinoides (Chav.) Wettst.
  • Pogonorrhinum Betsche
  • Tursitis Raf.[4]
Kickxia spartioides

Kiksja, lnica[5] (Kickxia Dumort.) – rodzaj roślin z rodziny babkowatych. Obejmuje 24 gatunki[4]. Rośliny te występują w południowej i środkowej Europie, w północnej i północno-wschodniej Afryce (w tym na Wyspach Zielonego Przylądka, Wyspach Kanaryjskich, na wschodzie po Kenię na południu), w południowo-zachodniej Azji (po Kazachstan, Kirgistan i Pakistan na wschodzie)[4][6]. W Polsce rosną dwa gatunki jako zadomowione antropofity: kiksja oszczepowata K. elatine i kiksja zgiętoostrogowa K. spuria[5].

Niektóre gatunki z tego rodzaju są chwastami upraw, w tym lokalnie bardzo uciążliwymi[7].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Byliny, rośliny roczne i krzewinki o pędach płożących lub podnoszących się[6].
Liście
Zwykle skrętoległe, ogonkowe lub niemal siedzące (często o ogonku wijącym się), pojedyncze, równowąskie do zaokrąglonych, całobrzegie, ząbkowane, lub klapowane[6].
Kwiaty
Wyrastają na długich szypułkach z kątów liści. Kielich z 5 równymi działkami zrośniętymi tylko u nasady. Korona kwiatu grzbiecista, dwuwargowa. Płatki barwy białej lub żółtej, zwykle z dolną wargą purpurowo zabarwioną. Rurka korony jest walcowata lub dzwonkowata, u nasady woreczkowato rozdęta lub wyciągnięta w ostrogę. Zalążnia górna, jajowata lub kulistawa, z dwoma równej wielkości komorami, z licznymi zalążkami[6].
Owoce
Torebki z licznymi, nerkowatymi lub elipsoidalnymi nasionami[6].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Antirrhineae z rodziny babkowatych Plantaginaceae[8]. Takie ujęcie systematyczne rodzaju obowiązuje we współczesnych systemach (kolejnych aktualizacjach systemu APG), podczas gdy w popularnych systemach klasyfikacyjnych XX wieku rodzaj zaliczany był zwykle do szeroko wówczas ujmowanych trędownikowatych Scrophulariaceae[6]. W niektórych ujęciach włączane są tu gatunki z rodzaju Nanorrhinum Betsche[8].

Wykaz gatunków[4]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-06] (ang.).
  3. Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-05].
  4. a b c d Kickxia Dumort.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-09-12].
  5. a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 104, ISBN 978-83-62975-45-7.
  6. a b c d e f Joachim W. Kadereit (red.), Flowering Plants · Dicotyledons: Lamiales (except Acanthaceae including Avicenniaceae), Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg, 2004, s. 379, ISBN 978-3-642-18617-2, OCLC 851823246.
  7. David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 489, DOI10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  8. a b Genus Kickxia Dumort.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-09-12].