Kitta modra
| Urocissa caerulea[1] | |
| Gould, 1863 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
kitta modra |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Kitta modra[3] (Urocissa caerulea) – gatunek dużego ptaka z rodziny krukowatych (Corvidae). Występuje endemicznie na Tajwanie poza nizinami oraz pasmami górskimi w środku wyspy. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał John Gould w 1863. Holotyp pochodził z Tajwanu. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Urocissa caerulea[4]. Obecnie (2021) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny podtrzymuje tę nazwę. Uznaje kittę modrą za gatunek monotypowy[5], podobnie jak autorzy Handbook of the Birds of the World (HBW)[6], Clements Checklist of Birds of the World (2019)[7] i listy ptaków świata opracowywanej we współpracy BirdLife International z autorami HBW (5. wersja online: grudzień 2020)[8].
Filogeneza[edytuj | edytuj kod]
Kitta modra tworzy nadgatunek z żółtodziobą (U. flavirostris) i czerwonodziobą (U. erythrorhyncha)[6]. Z linii rozwojowej U. caerulea + U. flavirostris + U. erythrorhyncha kitta modra wyodrębniła się około 3,12 mln lat temu, następnie żółtodzioba i czerwonodzioba rozdzieliły się blisko 1,91 mln lat temu[9].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi 63–68 cm; masa ciała – 254–260 g[6].
W upierzeniu nie występuje dymorfizm płciowy. Głowa, kark i górna część piersi są czarne z ciemnoniebieskimi końcówkami piór. Pozostała część upierzenia ma głęboki lazurowy kolor. Pokrywy podogonowe mają wąskie białe krawędzie. Pokrywy nadogonowe czarne z wąskimi białymi obrzeżeniami, co daje wrażenie wzoru podobnego do łuskowania. Pióra z wierzchu skrzydła są ciemnolazurowe z wąskimi białymi krawędziami na lotkach III rzędu i słabo widocznymi białymi plamami na końcówkach lotek I rzędu. Ogon również lazurowy, sterówki mają szerokie białe końcówki i czarne paski przedkońcowe. Od spodu tworzą wzór przypominający drabinę. Tęczówka ma barwę od cytrynowej do żółtawej. Obrączka oczna wąska, matowa, od szkarłatnej do czarniawej. Dziób i nogi szkarłatne[6].
Zasięg występowania, ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Kitty modre zamieszkują Tajwan[6]. Odnotowywane były ogółem między 300 a 1200 m n.p.m., lecz najczęściej przebywają na wysokości 400–1000 m n.p.m. Nie występują w nizinnej części wyspy oraz w środkowych pasmach górskich[6]. Według szacunków BirdLife International obszar ich występowania zajmuje 36,3 tysiąca km²[10].
Zasiedlają lasy liściaste. Są wszystkożerne. Zjadają różnorodne bezkręgowce, do tego jagody i owoce figowców (Ficus). Żerują na wszystkich piętrach lasu, również w podszycie. Zwykle są spotykane w grupach złożonych z 6–7 osobników, prawdopodobnie ze sobą spokrewnionych. Po opierzeniu się młodych kitty modre zbierają się już liczniej. Są to czujne i płochliwe ptaki, przeważnie trzymające się koron drzew, co utrudnia dłuższe obserwacje. Niechętnie przekraczają otwarte tereny. Na ziemi poruszają się podskakując. Prowadzą raczej osiadły tryb życia, w zimie mogą przemieszczać się na niżej położone tereny[6].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Okres lęgowy trwa od maja do czerwca. Zniesienia przypadają na połowę i koniec maja. Stosunkowo duże gniazdo ma formę podobną do platformy. Zbudowane jest z różnych rozmiarów patyków w poziomym rozwidleniu kilku mniejszych gałęzi. Zniesienie składa się z od 3[11] do 6 jaj[6]. Białawą skorupę na szerszym końcu pokrywają brązowe plamy. Wysiadywanie trwa około 17 dni. Młode opuszczają gniazdo blisko 22 dni po wykluciu[11]. Występuje gniazdowanie kooperatywne[6][11]. Młode z poprzednich lęgów pomagają w odchowie piskląt, ale też zbieraniu materiałów do budowy gniazda i wspólnym przepędzaniu drapieżników. Samice przeważnie po roku lub dwóch opuszczają grupę i podejmują próby gniazdowania, ale samce mogą zostać i pomagać w wychowywaniu młodych kilka lat[11].
Status i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje kittę modrą za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2021). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale nie jest to ptak rzadki. BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za spadkowy ze względu na utratę siedlisk[2][10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Urocissa caerulea, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Urocissa caerulea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Corvidae Leach, 1820 - krukowate - Crows and Jays (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-20].
- ↑ John Gould, 9. Descriptions of Sixteen New Species of Birds from the Island of Formosa, collected by Robert Swinhoe, Esq., Her Majesty's Vice-Consul at Formosa, „Proceedings of the Zoological Society of London”, 1853.
- ↑ F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): Crows, mudnesters, melampittas, Ifrit, birds-of-paradise. IOC World Bird List (v11.1), 19 stycznia 2021. [dostęp 2021-07-18].
- ↑ a b c d e f g h i J. Hoyo, A. Elliot, J. Sargatal: Handbook of the Birds of the World. T. 14: Bush-shrikes to Old World Sparrows. 2009, s. 497, 595. ISBN 978-84-96553-50-7.
- ↑ Clements i inni, The eBird/Clements Checklist of Birds of the World: v2019 [online], 2019 [dostęp 2021-07-08].
- ↑ Handbook of the Birds of the World and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 5 [online], BirdLife Data Zone, grudzień 2020, s. 498 [dostęp 2021-07-08].
- ↑ Petter Z. Marki i inni, Breeding system evolution influenced the geographic expansion and diversification of the core Corvoidea (Aves: Passeriformes): Diversification dynamics among breeding systems, „Evolution”, 69 (7), 2015, s. 1874–1924, DOI: 10.1111/evo.12695 (ang.).
- ↑ a b Taiwan Blue Magpie Urocissa caerulea. BirdLife International. [dostęp 2021-07-18].
- ↑ a b c d Severinghaus, The Avifauna of Taiwan, wyd. 2, t. 3, Tajpej 2010, s. 28–30.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).