Klapy (ubranie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Garnitur w prążki z klapami otwartymi

Klapy – wyłożone, odwinięte na zewnątrz fragmenty tkaniny z przodu marynarki, fraka, płaszcza i podobnych ubrań formalnych. Zwykle tworzy się je przez wywinięcie przednich krawędzi marynarki lub płaszcza i przyszycie ich do kołnierza.

Istnieją trzy podstawowe rodzaje klap: otwarte, zamknięte i szalowe. Najczęściej spotykane i najmniej formalne są klapy otwarte. Występują np. w blezerach czy marynarkach sportowych[1][2]. Klapy zamknięte są bardziej formalne. Można je napotkać w większości marynarek dwurzędowych, ale regularnie pojawiają się również w jednorzędowych[3]. Klapy szalowe są zazwyczaj spotykane są w smokingach i półfrakach (spencerach)[4].

Rodzaje klap[edytuj | edytuj kod]

Klapy otwarte[edytuj | edytuj kod]

Klapy otwarte

Klapy otwarte, klapy proste są przyszyte do kołnierza pod kątem, tworząc charakterystyczne wcięcie. Jest to standard w strojach jednorzędowych, stosowany w prawie wszystkich garniturach, blezerach i marynarkach sportowych. Dwurzędowa marynarka z otwartymi klapami to rzadki widok[5]. Rozmiar wcięcia może się różnić, wąskie wcięcie jest po angielsku nazywane fishmouth[6] (po polsku nie ma specjalnej nazwy). Był to pierwszy rodzaj klap, który się pojawił i jest najczęściej spotykanym rodzajem.

Klapy zamknięte[edytuj | edytuj kod]

Klapy zamknięte

Klapy zamknięte, klapy ostre lub klapy w szpic, są najbardziej formalne. Spotkać je można na marynarkach dwurzędowych[3], wszystkich strojach formalnych, takich jak frak[7] lub żakiet, a także często na smokingu (jedno- i dwurzędowym). Pod koniec lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku marynarka jednorzędowa z klapami zamkniętymi była uznawana za bardzo stylową. Klapy ostre zostały przeniesione do odzieży dziennej dzięki rosnącej popularności smokingu.[8] Umiejętność odpowiedniego wycięcia klap ostrych w jednorzędowym garniturze jest jednym z najtrudniejszych zadań krawieckich, nawet dla bardzo doświadczonych krawców[9].

Klapy szalowe[edytuj | edytuj kod]

Klapy szalowe

Klapy szalowe, kołnierz szalowy to jednolity wyłóg będący połączeniem kołnierza z klapą, bez rozgraniczania ich kozerką. Pierwotnie widywane na wiktoriańskiej bonżurce, teraz są najczęstsze na smokingach[4]. Te podobnie zaczęły jako nieformalna odzież wieczorowa, a potem szyte były zarówno w mniej, jak i bardziej formalnych wersjach, w zależności od sytuacji, w której miały być używane. Kołnierz szalowy jest również często stosowany w półfrakach (spencerach). Marynarka Teba również posiada klapę bez wcięć, jednak występuje na niej kozerka oraz nagła zmiana kierunku krawędzi klapy[10][11].

Cechy klap[edytuj | edytuj kod]

Zegarek do noszenia w klapie, USA, ok. 1889, Cooper – Hewitt, Smithsonian Design Museum

Na lewej klapie znajduje się otwór zwany butonierką, w którym nosić można żywy kwiat. Zwyczaj ten dziś powszechnie spotykany jest jedynie podczas bardziej formalnych wydarzeń. Do prawidłowego mocowania kwiatka służy pętla przymocowana z tyłu klapy[12]. Dla zachowania symetrii, dwurzędowe garnitury mogą posiadać butonierkę na obu klapach. Czasami w klapie nosi się również przypinkę.

Szerokość klap jest bardzo różnorodna – od niezwykle wąskich po bardzo szerokie. Podlegała ona również wielu zmianom na przestrzeni lat[13]. Niektórzy projektanci twierdzą jednak, że najbardziej stylowa szerokość klap pozostaje niezmieniona i że klapa „powinna sięgać tylko o ułamek mniej niż połowa odległości między kołnierzem a linią ramion”[14].

Pochodzenie[edytuj | edytuj kod]

Lord Nelson we fraku kapitańskim (1781), z długą, luźno złożoną klapą z wieloma guzikami

Najpopularniejszy styl klapy, klapa otwarta, wywodzi się ze starszych typów ubrań zapinanych na guziki pod szyję. Początkowo stosowano rozpinanie i wykładanie pod kątem górnej części zapięcia w pomieszczeniu lub w czasie upałów, a następnie doszło do usunięcia górnych guzików. Górne punkty pochodzą od rogów kołnierza. Można to zademonstrować, odwracając zapięcie w podobny sposób we współczesnej odzieży zapinanej na guziki pod szyję, takiej jak płaszcz lub kombinezon. Właściciel marynarki zaskoczony przez złą pogodę może rozłożyć klapy i przytrzymać je, aby tymczasowo tworzyły namiastkę zapięcia pod szyję, od którego się wywodzą.

Ponieważ wśród zamożnych w epoce regencji fraki ewoluowały szybko, popularne stawały się różne style ich zapinania, od zapinanych na górze, pośrodku, a nawet wcale. Wywijany kołnierz, popularny we wcześniejszych ubraniach, takich jak surdut, został zastąpiony długimi klapami sięgającymi poniżej talii (modnie mocno dociśniętymi). Niezmiennie z przodu znajdowały się długie rzędy guzików, z których większość nie była zapinana; w istocie nawet w późnej epoce wiktoriańskiej wszystkie surduty miały długi rząd dziurek na guziki w klapie, od dawna zbędnych. Wraz ze zmieniającymi się stylami zapinania, luźno wyłożony przód płaszcza odpowiednio zmieniał kształt, a kształt litery V tworzony wówczas przez połączenie wyłogu i kołnierza jest teraz kontynuowany w tradycyjnym kształcie klap otwartych i zamkniętych, które wywodzą się z tego okresu.

Porównanie dwóch stylów klapy otwartej: angielskiego (po lewej) i hiszpańskiego (po prawej). Pierwszy z nich jest częściej spotykany.[15]

Niektórzy historycy ubioru, tacy jak Bernard Rudofsky, wyśmiewali ewolucję klap marynarki w „zupełnie niepotrzebne fragmenty materiału” i „ozdobne szczątki”[16], podczas gdy inni celebrowali przekształcenie klap w „fetysze” jako nieodłączną część mody jako wyrazu[17].

Marynarki bez klap[edytuj | edytuj kod]

Choć mniej popularne wśród męskich strojów na zachodzie, inne style marynarek nie mają klap. Do marynarek ze stójką należą marynarki Nehru i różne mundury wojskowe, np. mundur British Army czy US Marine Corps. Kołnierze wykładane (ang. turndown collar), były dawniej powszechne w mundurach wojskowych i na mundurku Mao.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Antonio Centeno, Casual Dress for Young Men: What to Wear & How to Wear It [online], The Art of Manliness, 31 października 2012 [dostęp 2020-10-01] (ang.).
  2. ↑ Flusser (2002). str. 83
  3. ↑ a b Flusser (2002). str. 85
  4. ↑ a b Antongiavanni (2006). str. 172
  5. ↑ Double Breasted Notch Lapel "Wall Street" Suit [online], Ask Andy About Clothes Community, 5 sierpnia 2008 [dostęp 2020-10-18] (ang.).
  6. ↑ Antongiavanni (2006). str. 48
  7. ↑ Flusser (2002). str. 234
  8. ↑ Flusser (2002). str. 84
  9. ↑ Thomas Mahon, Single breasted, peaked lapel [online], English Cut, 29 marca 2005 [dostęp 2020-10-18] [zarchiwizowane z adresu 2005-04-03] (ang.).
  10. ↑ Aleks Cvetkovic, Oliver Brown is the place to go for maximalist tailoring (and top hats) [online], The Jackal Magazine, 26 kwietnia 2019 [dostęp 2020-10-18] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-26] (ang.).
  11. ↑ Randy Lai, Style Heroes: Arnold Wong, Senior Brand Manager at Attire House [online], Lifestyle Asia Hong Kong, 20 maja 2019 [dostęp 2020-10-18] (ang.).
  12. ↑ Will Boehlke, What's in Your Lapel? [online], A Suitable Wardrobe, 14 października 2008 [dostęp 2020-10-31] [zarchiwizowane z adresu 2008-10-14] (ang.).
  13. ↑ Grant Harris, Style Q&A: Dressing Up Casual, Wide Vs Skinny Lapels, and Tailored Recommendations [online], Primer Magazine, 10 lutego 2011 [dostęp 2020-10-31] (ang.).
  14. ↑ Flusser (1985). rozdział 2
  15. ↑ David García Bragado, Vestirse por los pies: Los secretos de estilo del auténtico caballero, Hércules de Ediciones, 17 marca 2014, s. 181, ISBN 978-84-92715-79-4 [dostęp 2020-10-31] (hiszp.).
  16. ↑ Rodofsky(1947). str. 122
  17. ↑ A.J. Machete, Jacket Lapels [online], Denver Bespoke, 28 października 2010 [dostęp 2020-10-31] (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Klapy_(ubranie)&oldid=64311892”