Komitet Ocalenia Publicznego

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rysunek z XVIII wieku. Duża sala z mężczyznami i kobietami dyskutującymi w grupach. Wszyscy ubrani w eleganckie stroje z epoki.
Ilustracja zebrania Komitetu Ocalenia Publicznego.
Tuilerie – siedziba Komitetu

Komitet Ocalenia Publicznego (fr. Comité de salut public) – nadzwyczajny organ wykonawczy, powołany w kwietniu 1793 roku w okresie rewolucji francuskiej, przez Konwent, celem opanowania kryzysowej sytuacji państwa, spowodowanej wojną z Austrią i Prusami, chaosem gospodarczym i kontrrewolucją wewnętrzną.

Uprawnienia i pozycja w systemie władzy[edytuj | edytuj kod]

KOP zastąpił radę ministrów, mając faktycznie o wiele większe od niej uprawnienia. Teoretycznie zależny od Konwentu (każda jego propozycja uchwały musiała zostać zatwierdzona przez parlament), w rzeczywistości już od lipca 1793 cieszył się na tyle dużym prestiżem, że jego decyzje przyjmowane były bez dłuższych dyskusji. Komitet miał siedzibę w jednym ze skrzydeł pałacu Tuileries, a jego obrady - w odróżnieniu od Konwentu - nie były jawne.

Pierwszy skład[edytuj | edytuj kod]

Do lipca 1793 r. Komitet zdominowany był przez posłów umiarkowanej lewicy, pozostających pod wpływem Dantona. Choć nominalnie KOP nigdy nie miał przewodniczącego, to ten polityk odgrywał wiodącą rolę w pracach organu władzy. Poza tym członkami Komitetu byli:

Członek Komitetu Początek członkostwa Zakończenie członkostwa Reprezentowany w Konwencie okręg Uwagi
Georges Danton 7 kwietnia 1793 10 lipca 1793 Paryż nie wszedł do drugiego składu Komitetu; podczas terroru jakobińskiego oskarżony o zdradę, skazany na śmierć i ścięty
Jean-François Delmas 7 kwietnia 1793 10 lipca 1793 Haute-Garonne nie wszedł do drugiego składu Komitetu; za Dyrektoriatu członek Rady Starszych
Jean-Jacques Bréard 7 kwietnia 1793 5 lipca 1793 Charente-Inférieure nie wszedł do drugiego składu Komitetu; za Dyrektoriatu członek Rady Starszych; za Konsulatu członek Ciała Ustawodawczego (i przez pewien okres jego przewodniczący)
Bertrand Barère de Vieuzac 7 kwietnia 1793 1 sierpnia 1794 Hautes-Pyrénées wszedł do drugiego składu Komitetu
Pierre Joseph Cambon 7 kwietnia 1793 10 lipca 1793 Hérault nie wszedł do drugiego składu Komitetu; po przewrocie 9 thermidora ukrywał się w Montepelier; po restauracji Burbonów jako królobójca skazany na wygnanie przebywał w Belgii; zmarł w Saint Josse Ten Voode
Jean Antoine Debry 7 kwietnia 1793 1793 Aisne zastąpiony przez Lindeta; nie wszedł do drugiego składu Komitetu; po restauracji Burbonów jako królobójca skazany na wygnanie przebywał w Niderlandach; po rewolucji lipcowej wrócił do Francji
Louis-Bernard Guyton de Morveau 7 kwietnia 1793 10 lipca 1793 Côte d’Or nie wszedł do drugiego składu Komitetu; za Dyrektoriatu członek Rady Pięciuset
Jean Baptiste Robert Lindet 7 kwietnia 1793 12 czerwca 1793 Eure zasiadał w Komitecie z krótką przerwą - zarówno w jego pierwszym jak i drugim składzie
Jean Baptiste Treilhard 7 kwietnia 1793 12 czerwca 1793 Seine-at-Oise nie wszedł do drugiego składu Komitetu; za Dyrektoriatu członek Rady Pięciuset; radca stanu za Konsulatu i I Cesarstwa
Jean-François Delacroix 7 kwietnia 1793 10 lipca 1793 Eure-at-Loir nie wszedł do drugiego składu Komitetu; podczas terroru jakobińskiego oskarżony o zdradę, skazany na śmierć i ścięty

Drugi skład[edytuj | edytuj kod]

Komitet kierowany przez Dantona nie spełnił stawianych wobec niego oczekiwań i został 27 lipca 1793 roku zastąpiony przez bardziej lewicowy skład z Maksymilianem Robespierre jako nieformalnym przywódcą. Kierowany przez niego Komitet zdołał wyprowadzić kraj z największego kryzysu i dlatego zyskał przydomek Wielkiego Komitetu. We wrześniu 1793 r. do KOP dołączyli, na wyraźne żądanie sankiulotów dwaj ultraradykałowie: Jacques-Nicolas Billaud-Varenne i Jean-Marie Collot d’Herbois.

Skład KOP (do 27 lipca 1794):

Członek Komitetu Początek członkostwa Zakończenie członkostwa Reprezentowany w Konwencie okręg Uwagi
Bertrand Barère de Vieuzac 7 kwietnia 1793 1 sierpnia 1794 Hautes-Pyrénées po przewrocie 9 thermidora, skazany na deportację do Gujany Francuskiej zbiegł i ukrywał się w Bordeaux; po restauracji Burbonów został wygnany jako królobójca i osiadł w Brukseli; po rewolucji lipcowej wrócił do Francji gdzie pozostawał do śmierci
Jean Baptiste Robert Lindet 22 czerwca 1793 6 października 1794 Eure po przewrocie 9 thermidora aresztowany; brał udział w Sprzysiężeniu Równych; za Dyrektoriatu przez krótki okres pełnił urząd ministra finansów; po restauracji Burbonów został jako królobójca skazany na wygnanie, jednak pozostał nielegalnie we Francji, aż do śmierci
Pierre-Louis Prieur 10 lipca 1793 31 lipca 1794 Marna po przewrocie 9 thermidora ukrywał się; objęty amnestią; po restauracji Burbonów został wygnany jako królobójca; zmarł w Brukseli
Thomas-Augustin de Gasparin 10 lipca 1793 24 lipca 1793 Bouches-du-Rhone ustąpił protestując przeciw aresztowaniu Custine'a; zastąpiony przez Robespierre’a; zmarł na zapalenie płuc
Jacques Alexis Thuriot 10 lipca 1793 20 września 1793 Marna ustąpił protestując przeciw usunięciu Houcharda z urzędu; podczas przewrotu 9 thermidora nie pozwolił Robespierre’owi wygłosić przemówienia; zagrożony aresztowaniem zbiegł i ukrywał się do czasu ogłoszenia amnestii; po restauracji Burbonów został wygnany jako królobójca; zmarł w Liège
Marie-Jean Hérault de Séchelles 10 lipca 1793 29 grudnia 1793 Seine-at-Oise podczas terroru jakobińskiego oskarżony o zdradę, skazany na śmierć i ścięty
André Jeanbon Saint André 10 lipca 1793 31 lipca 1794 Lot w czasach Dyrektoriatu konsul w Algierze i Smyrnie; za Konsulatu prefekt Mont-Tonnerre; zmarł w Moguncji
Louis de Saint-Just 10 lipca 1793 27 lipca 1794 Aisne obalony podczas przewrotu 9 thermidora, uznany za wyjętego spod prawa i ścięty bez procesu
Georges Couthon 10 lipca 1793 27 lipca 1794 Puy-at-Dôme obalony podczas przewrotu 9 thermidora, uznany za wyjętego spod prawa i ścięty bez procesu
Maximilien de Robespierre 27 lipca 1793 27 lipca 1794 Paryż obalony podczas przewrotu 9 thermidora, uznany za wyjętego spod prawa i ścięty bez procesu
Jacques Nicolas Billaud-Varenne 6 sierpnia 1793 1 sierpnia 1794 Paryż podczas przewrotu 9 thermidora wystąpił przeciw Robespierrowi, mimo to został skazany na deportację do Gujany Francuskiej; ułaskawiony za Konsulatu; pod koniec życia przebywał w Stanach Zjednoczonych i na wyspie Haiti; zmarł w San Domingo
Jean-Marie Collot d’Herbois 6 sierpnia 1793 1 sierpnia 1794 Paryż podczas przewrotu 9 thermidora wystąpił przeciw Robespierrowi, mimo to został skazany na deportację do Gujany Francuskiej gdzie zmarł na żółtą febrę
Lazare Carnot 14 sierpnia 1793 6 października 1794 Pas-de-Calais jeden z członków Dyrektoriatu; minister wojny za Konsulatu oraz minister spraw wewnętrznych podczas 100 dni Napoleona po ostatecznej przegranej Napoleona osiedlił się w Magdeburgu gdzie zmarł
Claude-Antoine Prieur-Duvernois 14 sierpnia 1793 6 października 1794 Côte-d’Or za Dyrektoriatu członek Rady Pięciuset; po objęciu władzy przez Napoleona odszedł od polityki; zmarł w Dijon

Upadek Robespierre’a[edytuj | edytuj kod]

Tarcia wewnętrzne w Komitecie Ocalenia Publicznego stały się jedną z ważniejszych przyczyn upadku jakobinów. Fanatyzm ideowy Robespierre’a przerażał większość członków KOP (poza Saint-Justem i Couthonem), którzy w obawie o własne życie zawiązali spisek i 9 thermidora roku II (27 lipca 1794) doprowadzili w Konwencie do aresztowania Robespierre’a i stronników, a następnie do ich egzekucji.

W okresie potermidoriańskim KOP stracił nadzwyczajne uprawnienia i miał zajmować się jedynie polityką zagraniczną i wojskowością. Wprowadzono zasadę rotacji członków, a w 1795 r. całkowicie zlikwidowano ten organ władzy.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]