Kozulka malutka
| Pogonocherus decoratus | |||
| Fairmaire, 1885 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj |
Pogonocherus (Pityphilus) | ||
| Gatunek |
kozulka malutka | ||
| Synonimy | |||
| |||
Kozulka malutka[1], kozulka ozdobna[2] (Pogonocherus decoratus) – gatunek chrząszcza z rodziny kózkowatych i podrodziny zgrzypikowych. Zamieszkuje Europę, Anatolię i zachód Syberii.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisał po raz pierwszy w 1885 roku Léon Fairmaire[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcz o dość krępym[4] ciele długości od 4 do 6 mm[2][5]. Głowa jest ciemnorudobrązowa z jaśniejszymi elementami, szaro i żółtobrązowo przylegająco owłosiona, jednorodnie porośnięta sterczącymi szczecinkami, pozbawiona małych kępek ciemnych szczecinek. Czułki są długie, ciemnobrązowe z jasnorudobrązową i porośniętą szarymi włoskami podstawą każdego z członów. Trzeci człon jest krótszy od czwartego, ale znacznie dłuższy niż piąty. Szersze niż dłuższe przedplecze jest na przedzie i przy tylnej krawędzi rude, porośnięte przylegającymi szarymi i żółtobrązowymi włoskami, z wyjątkiem krótkiego, nagiego pasa wzdłuż środka dysku i dwóch mniej lub bardziej błyszczących guzków na dysku po jego bokach. Szczecinki na powierzchni przedplecza są liczne, sterczące, równomiernie rozmieszczone[5][6]. Po bokach przedplecze ma parę ostrych wyrostków. Tarczka jest ciemna[4]. Pokrywy są ku tyłowi zwężone, a u wierzchołka tępo ścięte, o wierzchołkowych kątach nieprzedłużonych w ząbki[5][4]. Na pokrywach znajdują się po trzy biało owłosione żeberka, z których wewnętrzne mają pod dwie lub trzy kępki czarnych włosków po bokach. Powierzchnię pokryw równomiernie porastają sterczące szczecinki o długości zwykle ponaddwukrotnie większej niż owych czarnych włosków w kępkach. Wzdłuż szwu pokryw ciągnie się szeroki, białoszaro-rudobrązowy pas. W przedniej połowie pokryw leży poprzeczna, ukośna przepaska gęstego, jasnego owłosienia, a za nią ukośna przepaska czarnobrązowa ciągnąca się od żeberka wewnętrznego do bocznej krawędzi pokrywy. Odnóża są ciemnobrązowo i rudoszaro obrączkowane, o maczugowato nabrzmiałych udach[6][5].
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Owad saproksyliczny[5][6][7], zasiedlający lasy iglaste i mieszane[4], rozmieszczony od nizin po niższe położenia górskie[2]. Jest saproksylofagiem. Cykl rozwojowy jest dwuletni. Larwy rozwijają się pod korą cienkich, usychających lub martwych gałązek, zarówno na znajdujących się na drzewach żywych lub martwych, jak i gałązek leżących na ziemi, czy to obłamanych, czy ściętych. Chodnik w pierwszym roku drążony jest pod korą, natomiast po przezimowaniu wnika do drewna. Pod koniec lata na końcu chodnika formowana jest kolebka, w której następuje przepoczwarczenie. Stadium dorosłe zimuje w tejże kolebce[7][2][5] lub wygryza się na zewnątrz i zimuje w ściółce[5]. Aktywne osobniki dorosłe obserwuje się od marca lub kwietnia do października[5][4], najczęściej na uschniętych gałązkach młodych sosen[2].
Roślinami żywicielskimi tego chrząszcza są przede wszystkim sosny[7][2], w tym sosna czarna, sosna zwyczajna i sosna wejmutka[8]. Rzadko rozwój przechodzony jest w świerkach[7][5] lub jodłach, a wyjątkowo w leszczynach[5][8].
Rozprzestrzenienie[edytuj | edytuj kod]
Gatunek palearktyczny. W Europie znany jest z Hiszpanii, Francji, Belgii, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, północnych Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Albanii, Grecji oraz europejskiej części Rosji, w Azji natomiast z anatolijskiej części Turcji i zachodniosyberyjskiej części Rosji[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jacek Kurzawa: Polskie nazwy kózkowatych. [dostęp 2024-03-14].
- ↑ a b c d e f Jiří Zahradník: Przewodnik: Kózkowate. Warszawa: Multico, 2001, s. 115.
- ↑ a b Ivan Löbl, Aleš Smetana (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume 6. Chrysomeloidea, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2010, s. 312, ISBN 978-87-88757-84-2.
- ↑ a b c d e Pogonocherus decoratus – Kozulka malutka. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2024-03-14].
- ↑ a b c d e f g h i j Von Arved Lompe, K.W. Harde, U. Bense: Gattung Pogonocherus. [w:] Käfer Europas [on-line]. 2021. [dostęp 2024-03-14].
- ↑ a b c Karl Wilhelm Harde: Familie Cerambycidae, Bockkäfer. W: Die Käfer Mitteleuropeas Band 9: Cermabycidae, Chrysomelidae. Heinz Freude, Karl Wilhelm Harde, Gustav Adolf Loshe (red.). Krefeld: Goecke & Evers Verlag, 1966.
- ↑ a b c d B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Cerambycidae i Bruchidae. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (15), 1990.
- ↑ a b Intertaxon relationships: species Pogonocherus decoratus Fairmaire, 1855. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2024-03-16].