Krasnogłów plamisty
| Actenoides lindsayi[1] | |||
| (Vigors, 1831) | |||
 Samiec | |||
.jpg) Samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
krasnogłów plamisty | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Krasnogłów plamisty[4], łowiec plamisty[5] (Actenoides lindsayi) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny zimorodkowatych (Alcedinidae). Jest endemitem Filipin. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Pierwszego naukowego opisu taksonu dokonał irlandzki zoolog Nicholas Aylward Vigors, nadając mu nazwę Dacelo Lindsayi. Opis ukazał się w 1831 roku w „Proceedings of the Committee of Science and Correspondence of the Zoological Society of London”. Autor jako miejsce typowe wskazał okolice Manili[2][6][7]. Obecnie krasnogłów plamisty jest zaliczany do rodzaju Actenoides[4][8]. Wyróżnia się dwa podgatunki[7][8][9][10]:
- A. l. lindsayi (Vigors, 1831) – krasnogłów plamisty[4]
- A. l. moseleyi Steere, 1890 – krasnogłów czarnołbisty[4].
Krasnogłów plamisty bywał czasami łączony w jeden gatunek z krasnogłowem modrym (A. hombroni) i krasnogłowem sundajskim (A. concretus)[7].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Actenoides: gr. ακτις aktis, ακτινος aktinos „promień, blask, splendor”; -οιδης -oidēs „przypominający”[11].
- lindsayi: od nazwiska Hugh Hamiltona Lindsaya (1802–1881), brytyjskiego polityka, parlamentarzysty i przyrodnika[12].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średniej wielkości ptak o dużym, szerokim u nasady dziobie, górna szczęka czarna z cienkim żółtym paskiem pośrodku, żuchwa pomarańczowo-żółta. Nogi i stopy zielonkawe. Tęczówki ciemnobrązowe. Występuje dymorfizm płciowy. Samce mają ciemnozieloną górną część głowy z czarnymi plamkami. Nad czarną maską okalającą całą głowę znajdują się dwa wąskie paski, bliższy maski o kolorze jasnoniebieskim, a ponad nim jasnozielonym. Poniżej maski szyja, gardło, podgardle, kark i policzki rdzawe z niebieskim, dosyć krótkim i szerokim wąsem. Górne części ciała i skrzydła oliwkowozielone z wyraźnymi płowożółtymi cętkami. Zad jednolicie zielony, ogon oliwkowy. Spód ciała białawy z wyraźnymi zielonymi łuskami zanikającymi na brzuchu. Samice różnią się od samców mniej intensywnym odcieniem góry głowy, brakiem niebieskiego paska nad czarną maską, zielonymi wąsami, brakiem rdzawych ubarwień szyi, karku i podgardla, delikatniejszym wzorem plam na skrzydłach, jaśniejszymi dolnymi partiami ciała. Osobniki młodociane są bardziej matowe, mają szary dziób z żółtym zakończeniem. Podgatunek A. l. moseleyi jest ciemniej ubarwiony, ma brązowe odcienie górnych części ciała, plamy na skrzydłach i grzbiecie nieco większe i bardziej zaokrąglone[7].
Długość ciała 26 cm. Pozostałe wymiary na podstawie[13]:
| Samiec | Samica | |
|---|---|---|
| Masa ciała (g) | 108–124 | 106–147 |
| Długość skoku (mm) | 18–20 | 18–19 |
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Krasnogłów plamisty jest endemitem Filipin. Poszczególne podgatunki zamieszkują[7][8]:
- A. l. lindsayi – północne Filipiny – wyspy Luzon, Marinduque i Catanduanes.
- A. l. moseleyi – środkowe Filipiny – wyspy Panay i Negros.
Występuje na terenach położonych do wysokości 1200 m n.p.m.[3][14] Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 314 tys. km²[14].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Głównym habitatem krasnogłowa plamistego są nizinne i wyżynne lasy tropikalne zarówno pierwotne, jak wtórnego wzrostu. Czasami spotykany w okolicach strumieni leśnych. Na wyspie Negros zanotowano jego występowanie w gęstych zaroślach ogrodowych. Jest gatunkiem osiadłym[7]. Dieta tego gatunku jest słabo zbadana, składa się głównie z owadów, w tym chrząszczy (Coleoptera), ślimaków (Gastropoda) i małych kręgowców[7]. Długość pokolenia jest określana na 6,6 roku[14].
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Nie ma wielu informacji na temat rozmnażania i gniazdowania. Zaobserwowano ptaki w okresie godowym od marca do maja. Prawdopodobnie gniazduje w nadrzewnych termitierach[7].
Status[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN krasnogłów plamisty jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana; na wyspie Luzon ptak ten jest opisywany jako rzadki. BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako spadkowy głównie z powodu zmniejszania się naturalnego habitatu, chociaż zaobserwowano pewne przystosowywanie się do zmian spowodowanych degradacją habitatu[3][14].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Actenoides lindsayi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Denis Lepage: Spotted Kingfisher Actenoides lindsayi (Vigors, NA 1831). Avibase. [dostęp 2023-07-03]. (ang.).
- ↑ a b c Actenoides lindsayi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: ALCEDINIDAE Rafinesque, 1815 - ZIMORODKOWATE - KINGFISHERS (wersja: 2023-04-08). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-07-04].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 164, 1999.
- ↑ N.A. Vigors. On a Collection of Birds from Manilla, presented by H. H. Lindsay, Esq., with Characters of New Species. „Proceedings of the Committee of Science and Correspondence of the Zoological Society of London”. 1 (8), s. 97, 1830–1831. (ang. • łac.).
- ↑ a b c d e f g h P.F. Woodall: Spotted Kingfisher Actenoides lindsayi, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-07-03]. (ang.).
- ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Rollers, ground rollers, kingfishers. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Alan P. Peterson, CORACIIFORMES, Wersja 4.013 (2021-11-24) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2023-07-03] (ang.).
- ↑ Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 6: Mousebirds to Hornbills. Barcelona: Lynx Edicions, 2001, s. 190. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
- ↑ Actenoides, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-06-25] (ang.).
- ↑ lindsayi, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-03] (ang.).
- ↑ Hilary Fry: Kingfishers, Bee-eaters and Rollers. Londyn: Bloomsbury Publishing, 2010, s. 111. ISBN 978-0-7136-5206-2. [dostęp 2023-06-25]. (ang.).
- ↑ a b c d Spotted Kingfisher Actenoides lindsayi. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-07-03]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, filmy i nagrania głosów. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].