Przejdź do zawartości

Kukang

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kukang
Nycticebus
É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812[1]
Ilustracja
Kukang większy (N. coucang)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

naczelne

Podrząd

lemurowe

Infrarząd

lorisokształtne

Rodzina

lorisowate

Podrodzina

Lorisinae

Rodzaj

kukang

Typ nomenklatoryczny

Lori bengalensis Lacépède, 1800

Gatunki

9 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Kukang[2] (Nycticebus) – rodzaj ssaków naczelnych z podrodziny Lorisinae w obrębie rodziny lorisowatych (Lorisidae).

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w południowej Azji[3][4][5].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 19,5–38 cm, ogon szczątkowy; masa ciała 265–2100 g[4][6].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1812 roku francuski przyrodnik Étienne Geoffroy Saint-Hilaire w artykule poświęconym kontynuacji tabel systematycznych czworonogów, opublikowanym w czasopiśmie Annales du Muséum d’histoire naturelle[1]. Geoffroy Saint-Hilaire wymienił kilka gatunków – Loris ceylonicus G. Fischer, 1804 (= Lemur tardigradus Linnaeus, 1758), Lori bengalensis Lacépède, 1800, Nycticebus javanicus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812 i Lemur Potto P.L.S. Müller, 1776 – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie) Lori bengalensis Lacépède, 1800 (kukang bengalski).

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]

Nycticebus: gr. νυκτι- nukti- ‘nocny’, od νυξ nux, νυκτος nuktos ‘noc’; κηβος kēbos ‘długoogoniasta małpa’[7].

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[8][6][3]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[2] Podgatunki[4][3][6] Rozmieszczenie geograficzne[4][3][6] Podstawowe wymiary[4][6][a] Status
IUCN[9]
Nycticebus bengalensis (Lacépède, 1800) kukang bengalski gatunek monotypowy wschodni Bangladesz, północno-wschodnie Indie, południowo-środkowa Chińska Republika Ludowa (południowy Junnan i prawdopodobnie południowe Kuangsi), Mjanma (z archipelagiem Mergui), Tajlandia, Laos, Wietnam i Kambodża; być może północny Półwysep Malajski DC: 34–38 cm
DO: szczątkowy
MC: 650–2100 g
 EN 
Nycticebus coucang (Boddaert, 1785) kukang większy 2 podgatunki południowa Tajlandia, Półwysep Malajski (z wyspami Penang, Langkawi i Tioman), Singapur i Indonezja (Sumatra, wyspy Cieśniny Malakka i Archipelag Riau) DC: 24–29 cm
DO: szczątkowy
MC: 483–706 g
 EN 
Nycticebus hilleri Stone & Rehn, 1902 gatunek monotypowy endemit Indonezji (najwyraźniej północna Sumatra, głównie wyżyny prowincji Sumatra Północna i Aceh) DC: 26–29 cm
DO: szczątkowy
MC: 532–845 g
 EN 
Nycticebus javanicus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812 kukang jawajski gatunek monotypowy endemit Indonezji (zachodnia i środkowa Jawa oraz izolowana populacja we wschodniej części wyspy); zakres wysokości: 0–1800 m n.p.m. DC: około 25 cm
DO: szczątkowy
MC: 750–1150 g
 CR 
Nycticebus menagensis (Lyddaker, 1893) kukang borneański 2 podgatunki Borneo, północne Wyspy Natuna, południowe Filipiny (Tawi-Tawi, Bongao, Sanga-Sanga, być może więcej wysp w Archipelagu Sulu) DC: 27–30 cm
DO: szczątkowy
MC: 265–800 g
 VU 
Nycticebus borneanus Lyon, 1906 kukang ciemnolicy gatunek monotypowy endemit Indonezji (południowo-środkowe Borneo (zachodni, południowy i środkowy Kalimantan z wyłączeniem skrajnie południowo-zachodniej części, na południe od rzeki Kapuas, na wschód od rzeki Barito) DC: około 26 cm
DO: szczątkowy
MC: brak danych
 VU 
Nycticebus bancanus Lyon, 1906 kukang rdzawogrzbiety gatunek monotypowy endemit Indonezji; wyspa Bangka (nie raportowany od 1937 roku) i być może wyspa Belitung; niepewny na Borneo DC: około 26 cm
DO: szczątkowy
MC: brak danych
 CR 
Nycticebus kayan Munds, Nekaris & Ford, 2013 kukang okularowy gatunek monotypowy północne i środkowe Borneo w Malezji (Sarawak i Sabah) i Indonezji (wschodni Kalimantan, na południe do rzeki Mahakam) brak danych  VU 

Kategorie IUCN:  VU gatunek narażony,  EN gatunek zagrożony,  CR gatunek krytycznie zagrożony.

Opisano również mioceński gatunek wymarły z Tajlandii[10]:

  1. DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b É. Geoffroy Saint-Hilaire. Suite au tableau des quadrumanes. „Annales du Muséum d’histoire naturelle”. 19, s. 163, 1812. Paris. (fr.). 
  2. a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 34. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  3. a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 168–170. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  4. a b c d e K.A.-I. Nekaris: Family Lorisidae (Angwantibos, Pottos and Lorises). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 233–235. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
  5. D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Nycticebus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-04].
  6. a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 108–109. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  7. T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 465, 1904. (ang.). 
  8. N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-09-23]. (ang.).
  9. Taxonomy: Nycticebus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-23]. (ang.).
  10. P. Mein & L. Ginsburg. Les mammifères du gisement miocène inférieur de Li Mae Long, Thaïlande: systématique, biostratigraphie et paléoenvironnement. „Geodiversitas”. 19 (4), s. 805, 1997. (fr.).