Kwiczoł

{{{nazwa łacińska}}}
{{{zoolog}}}
[[Plik:{{{grafika}}}|240x240px|alt=Ilustracja|]]
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta

{{Zwierzę infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | grafika = | nazwa łacińska = | TSN = | zoolog = Nieznane pola: "Nazwa zwyczajowa", "Rodzina", "Rząd", "Nadrząd", "Typ", "Commons", "Podrząd", "Obrazek", "Gatunek", "Podtyp", "Rodzaj", "Status_IUCN", "Zoolog", "Gromada" oraz "Łacińska".

Kwiczoł (Turdus pilaris) - niewielki ptak wędrowny z rodziny drozdowatych, zamieszkujący północną i środkowo-wschodnią Europę na wschód od Renu i północ od Alp oraz Azję do środkowej Syberii (aż do rzeki Ałdan). W II poł. XX wieku skolonizował też część zachodniej Europy i Wyspy Brytyjskie. Zimuje w południowej i zachodniej Europie, Azji Mniejszej i Indiach.

W Polsce dawniej nieliczny, do końca XVIII w. gniazdował tylko na północnym wschodzie kraju, głównie na Mazurach. W XIX i XX wieku rozszerzał zasięg występowania i stale zwiększał swoją liczebność. Obecnie lęgowy w całym kraju i miejscami dość liczny. Podczas zimowych przelotów bywa bardzo liczny, co roku też pewna część osobników zimuje.

Charakterystyka

Wygląd zewnętrzny

Ptak wielkości kosa, o nieco dłuższych skrzydłach. Obie płci ubarwione podobnie, samce jedynie nieco intensywniej. Charakterystyczne, trójbarwne upierzenie: szara głowa i kark, brązowy grzbiet i wierzch skrzydeł oraz czarnobrunatny ogon. W locie widoczny biały spód skrzydeł, wyraźnie odcinający się od szarego kupra i ciemnego ogona. Pierś żółtawa lub pomarańczowa, brzuch biały. Na piersi i bokach gęste czarne kreskowanie, plamy mają kształt grotów. Dziób u samców w szacie godowej żółty, a w szacie spoczynkowej ciemnieje na czubku i z wierzchu, upodabniając do dziobów samic i młodych. Wokół oczu i dzioba zaczernienie, różnej wielkości i intensywności. Młode mają z wierzchu bardziej jednolite, brązowawe upierzenie z jasnym kreskowaniem.

Rozmiary

dł. ciała ok. 24-27 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 39-43 cm

Waga

ok. 80-140 g

Głos

Charakterystyczne, skrzeczące "czak czak czak", podobne nieco do głosu sroki. W locie odzywa się miękkim, zduszonym "łiii.." (od tego kwiczącego głosu pochodzi polska nazwa ptaka). Śpiew szorstki, świergoczący, pozbawiony melodii. Śpiewa siedząc lub w locie.

Zachowanie

Towarzyski i hałaśliwy, zwłaszcza zimą przemieszcza się w dużych stadach po otwartych przestrzeniach.

Wędrowny, przeloty III-IV i X-XI. Część populacji w Europie środkowej osiadła.

Często zaciekle broni jaj i młodych przed drapieżnikami, opryskując napastnika swoimi odchodami. Mniejsze ptaki niekiedy zakładają gniazda blisko gniazd kwiczoła, korzystając ze swoistej "ochrony".

Środowisko

Kwiczoły chętnie zjadają jabłka

Skraje wilgotnych lasów łęgowych, zwłaszcza topolowych, zadrzewione brzegi rzek i inne niewielkie zadrzewienia. Obecnie gniazduje również coraz liczniej w miejskich parkach, w ogrodach, sadach, alejach i na cmentarzach z wysokimi drzewami. Na północy lęgowy także w górskich brzezinach, a nawet w tundrze, gdzie z braku drzew zakłada gniazda na budynkach i innych konstrukcjach. Na zimowiskach preferuje krajobraz rolniczy oraz miasta.

Pożywienie

Odżywia się drobnymi bezkręgowcami wyszukiwanymi w ziemi, głównie owadami i ich larwami oraz dżdżownicami, a także nasionami i owocami. Na ziemi żeruje w charakterystycznej dla drozdów pozie - z opuszczonymi skrzydłami i uniesionym ogonem. Jesienią i zimą zjada głównie jagody i owoce, np. jałowiec, jarzębinę, głóg, jabłka.

Lęgi

Kwiczoł na gnieździe

W ciągu roku wyprowadza jeden lub dwa lęgi, pierwszy w kwietniu, ewentualny drugi na przełomie maja i czerwca.

Gniazdo

Gnieździ się pojedynczo lub w luźnych koloniach (zwykle kilka-kilkanaście par, maksymalnie do 40-50 par). Gniazdo jest umieszczone wśród gałęzi drzew liściastych, zwykle w rozwidleniu pnia na wysokości 4 do 7 m. Zbudowane jest z liści i trawy zlepionych gliną lub iłem, a wysłane miękkimi częściami roślin.

Jaja

Samica składa 5-6 bladoniebieskich, brązowo nakrapianych jaj o średnich wymiarach 29x21 mm.

Wysiadywanie

Samica wysiaduje jaja przez 12-14 dni.

Pisklęta

Młode są karmione przez oboje rodziców. Opuszczają gniazdo po około dwóch tygodniach (12-16 dni), będąc jeszcze nielotne. Biegają wtedy za rodzicami i żebrzą o pokarm. Nie boją się ludzi. Po dwóch tygodniach stają się już samodzielne, choć czasami bywają jeszcze dokarmiane.

Status i ochrona

Nie jest zagrożony wg danych IUCN (status LC - least concern).

W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą.

Ciekawostki

Dawniej polowano na kwiczoły w celach konsumpcyjnych. Zjadane przez te ptaki jagody jałowca i jarzębiny nadawały mięsu charakterystyczny aromat, dzięki czemu były wysoko cenione przez dawnych myśliwych. W XIX wieku na samym Śląsku odławiano każdej jesieni i zimy ok. 100 tys. kwiczołów.

Zobacz też

• ptaki Polski