Kłokoczkowate

Kłokoczkowate
	; Kłokoczka południowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	Crossosomatales
Rodzina	kłokoczkowate
	Nazwa systematyczna
	Staphyleaceae (DC.) Lindl.
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kłokoczkowate (Staphyleaceae (DC.) Lindl.) – rodzina roślin należąca do rzędu Crossosomatales. Należą tu krzewy i drzewa 45 gatunków, których podział na rodzaje wciąż jest przedmiotem badań, a dotychczasowe propozycje wyróżniające trzy lub dwa rodzaje nie znajduje odzwierciedlenia w filogenezie. Rośliny te występują na różnych obszarach w strefie umiarkowanej półkuli północnej, schodząc do strefy równikowej w Ameryce Południowej i Azji południowo-wschodniej^[2]. Jedynym przedstawicielem rodziny we florze Polski jest kłokoczka południowa^[3]. Niektóre gatunki z tej rodziny uprawiane są jako ozdobne. Ze względu na szybki wzrost niektórzy przedstawiciele wykorzystywani są także do zalesień i ochrony przed erozją. Drewno nie ma wielkiego znaczenia ekonomicznego z powodu niewielkiej trwałości. Pąki kwiatowe kłokoczki kolchidzkiej są spożywane po ich przefermentowaniu^[4].

Morfologia

Pokrój: Drzewa i krzewy^[4].
Liście: Opadające na zimę lub zimozielone, naprzeciwległe i nieparzysto pierzasto złożone lub trójlistkowe, rzadko pojedyncze, pozbawione przylistków. Poszczególne listki mają piłkowany brzeg, nerwację pierzastą i osadzone są na ogonkach^[4].
Kwiaty: Obupłciowe, rzadko jednopłciowe, zebrane są w wiechowate kwiatostany na końcach pędów lub w kątach liści blisko szczytowej części pędów. Kwiaty są promieniste i zwykle 5-krotne. Działki kielicha są podobne do płatków (zwykle barwne). Płatki korony są wolne lub zrośnięte u nasady. Pręcików jest 5, ich nitki są wolne i wyrastają z dysku miodnikowego. Pylniki otwierają się podłużnymi pęknięciami. Zalążnia jest górna i powstaje z dwóch, trzech lub czterech owocolistków słabo ze sobą zrośniętych. W obrębie komory każdego z owocolistków rozwija się wiele zalążków. Szyjki słupka są luźno ze sobą połączone i zwieńczone główkowatym znamieniem^[4].
Owoce: Rozdęte torebki, suche mieszki i pestkowce^[4].

Systematyka

Zaliczane tu dawniej (np. w systemie Cronquista z 1981 i Takhtajana z 1997) rodzaje Tapiscia i Huertea wyłączane są w odrębną rodzinę Tapisciaceae w rzędzie Huerteales^[2]^[4]. Pozostałe gatunki grupowane były w rodzaje na podstawie budowy owoców i wyróżniano w efekcie trzy rodzaje: Euscaphis, Staphylea i Turpinia. Badania molekularne wykazały, że taksony te są w takim ujęciu polifiletyczne^[4]. W 2006 zaproponowano wyróżnienie dwóch rodzajów Staphylea i Dalrympelea, ale wciąż podział ten uznawany jest za przedwczesny i nie odpowiadający powiązaniom filogenetycznym^[2]. Na podstawie badań molekularnych wyodrębniono w rodzinie 5 kladów, ale o niejasnych relacjach względem siebie i wykazujące bifiletyczny charakter tradycyjnych rodzajów Staphylea i Turpinia, oraz monofiletyczny rodzaju Euscaphis^[5].

Pozycja systematyczna i podział według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina z rzędu Crossosomatales w obrębie kladu różowych roślin okrytonasiennych. Pozycja rodziny w kladogramie rzędu^[2]:

Crossosomatales

Staphyleaceae – kłokoczkowate

Guamatelaceae

	Stachyuraceae – stachiurowate

	Crossosomataceae

Aphloiaceae

	Geissolomataceae

	Strasburgeriaceae

Wykaz rodzajów według Angiosperm Phylogeny Website

Staphylea L. – kłokoczka
Dalrympelea Roxburgh

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 363-364. ISBN 978-1-842466346.
↑ AJ Harris, Ping-Ting Chen, Xin-Wei Xu, Jian-Qiang Zhang, Xue Yang, Jun Wen. A molecular phylogeny of Staphyleaceae: Implications for generic delimitation and classical biogeographic disjunctions in the family. „Journal of Systematics and Evolution”. 55, 2, s. 124-141, 2017. DOI: 10.1111/jse.12236.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).

[checklist2002-3] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[christenhusz-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 363-364. ISBN 978-1-842466346.

[5] AJ Harris, Ping-Ting Chen, Xin-Wei Xu, Jian-Qiang Zhang, Xue Yang, Jun Wen. A molecular phylogeny of Staphyleaceae: Implications for generic delimitation and classical biogeographic disjunctions in the family. „Journal of Systematics and Evolution”. 55, 2, s. 124-141, 2017. DOI: 10.1111/jse.12236.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]