Kłokoczka południowa
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
| ||
| ||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Klad | różowe | |
| Rząd | Crossosomatales | |
| Rodzina | kłokoczkowate | |
| Rodzaj | kłokoczka | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Staphylea pinnata L. Sp. pl. 1:270. 1753 | ||
Kłokoczka południowa (Staphylea pinnata L.) – gatunek rośliny z rodziny kłokoczkowatych (Staphyleaceae). Pochodzi ze środkowej i południowej Europy, oraz Azji Mniejszej. Występuje rzadko w południowej Polsce, jest także uprawiany.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Krzew dorastający do 2–4 m wysokości. Nanofanerofit.
- Pień, pędy
- Kora gładka z białymi pionowymi prążkami. Pączki lekko spłaszczone, odstające nieco od gałązek. Roczne pędy z resztkami owłosienia, oliwkowozielone, czasami z brunatnym odcieniem. Na starszych pędach widoczne liczne przetchlinki. Blizna liściowa półkolista, wyniosła, płaska, brązowawa. Ślady po wiązkach przewodzących ułożone półkoliście bądź wokół całej blizny liściowej.
- Liście
- Złożone, składające się z 3–7 wąskojajowatych, drobnopiłkowanych listków. Są siedzące lub krótkoogonkowe, często posiadają niewielkie, nitkowate przylistki. Dolna strona liści sinozielona, górna ciemnozielona.
- Kwiaty
- Białe, lub różowawe, drobne w zwisających gronach. Obupłciowe, są zapylone głównie przez muchy. Kwiaty mają przyjemny zapach.
- Owoce
- Dekoracyjne, rozdęte 2–3 komorowe torebki długości około 3 cm. Kształt torebki jest najczęściej kulisty, niekiedy sercowaty. Ściany torebki pergaminowate, początkowo jasnozielone, potem (sierpień-wrzesień) przebarwiają się na kolor brunatny, słomkowożółty lub pomarańczowy. W torebce znajduje się kilka twardych, lśniących nasion o kolorze jasnobrązowym. Nasiona dojrzewają w okresie od września do listopada. Nasiona są jadalne, w smaku podobne do orzeszków pistacjowych.
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Nanofanerofit. Rośnie w lasach i zaroślach. Kwitnie w okresie od maja do czerwca. Kłokoczka może rosnąć w pełnym słońcu lub półcieniu, występuje na różnych glebach. Preferuje wilgotne podłoże. Drewno bardzo twarde, trudno łupliwe, żółtobiałego koloru.
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
- Drewno było kiedyś masowo wykorzystywane do produkcji drobnych sprzętów domowych.
- Nasiona stosowano do wyrobu biżuterii oraz różańców (jako paciorki), a inne części rośliny także w obrzędach religijnych.
- Z nasion kłokoczki wytłaczano dawniej olej (bogaty w tłuszcze i kwasy tłuszczowe) stosowany do oświetlania domostw.
- Roślina miododajna.
- Za pomocą metod optycznych i chemicznej degradacji z kłokoczki południowej izoluje się aminokwasy amidowe – pinnataninę oraz oksypinnataninę[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-02-06].
- ↑ M.D. Grove, D. Weisleder, M.E. Daxenbichler, Pinnatanine and oxypinnatanine, novel amino acid amides from Staphylea pinnata L., „Tetrahedron”, 29.18 (1973), s. 2715-2719, DOI: 10.1016/S0040-4020(01)93391-5.c?
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jakub Tomanek: Botanika leśna : podręcznik dla studentów wydziałów leśnych. Warszawa: Państ. Wydaw. Rolnicze i Leśne, 1994, s. 315-316. ISBN 83-09-01819-3.
- Włodzimierz Seneta: Dendrologia. Warszawa: Państ. Wydaw. Naukowe, 1983, s. 376-378. ISBN 83-01-02249-3.
- Reinhard Witt: Krzewy : przewodnik. Warszawa: Multico, 1997, s. 107. ISBN 83-7073-133-3.
- Tadeusz Szymanowski: Rozpoznawanie drzew i krzewów ozdobnych w stanie bezlistnym. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1974, s. 176-177.
- W. Bugała: Drzewa i krzewy dla terenów zieleni. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1991