Kłokoczka południowa

Kłokoczka południowa
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	Crossosomatales
Rodzina	kłokoczkowate
Rodzaj	kłokoczka
Gatunek	Kłokoczka południowa
Nazwa systematyczna
Staphylea pinnata L. Sp. pl. 1:270. 1753
Kategoria zagrożenia (CKGZ)
najmniejszej troski

Kwiaty

Owoce

Morfologia

Kłokoczka południowa (Staphylea pinnata L.) – gatunek rośliny z rodziny kłokoczkowatych (Staphyleaceae). Pochodzi ze środkowej i południowej Europy, oraz Azji Mniejszej. Występuje rzadko w południowej Polsce, jest także uprawiany.

Morfologia

Pokrój

Krzew dorastający do 2–4 m wysokości. Nanofanerofit.

Pień, pędy

Kora gładka z białymi pionowymi prążkami. Pączki lekko spłaszczone, odstające nieco od gałązek. Roczne pędy z resztkami owłosienia, oliwkowozielone, czasami z brunatnym odcieniem. Na starszych pędach widoczne liczne przetchlinki. Blizna liściowa półkolista, wyniosła, płaska, brązowawa. Ślady po wiązkach przewodzących ułożone półkoliście bądź wokół całej blizny liściowej.

Liście

Złożone, składające się z 3–7 wąskojajowatych, drobnopiłkowanych listków. Są siedzące lub krótkoogonkowe, często posiadają niewielkie, nitkowate przylistki. Dolna strona liści sinozielona, górna ciemnozielona.

Kwiaty

Białe, lub różowawe, drobne w zwisających gronach. Obupłciowe, są zapylone głównie przez muchy. Kwiaty mają przyjemny zapach.

Owoce

Dekoracyjne, rozdęte 2–3 komorowe torebki długości około 3 cm. Kształt torebki jest najczęściej kulisty, niekiedy sercowaty. Ściany torebki pergaminowate, początkowo jasnozielone, potem (sierpień-wrzesień) przebarwiają się na kolor brunatny, słomkowożółty lub pomarańczowy. W torebce znajduje się kilka twardych, lśniących nasion o kolorze jasnobrązowym. Nasiona dojrzewają w okresie od września do listopada. Nasiona są jadalne, w smaku podobne do orzeszków pistacjowych.

Biologia i ekologia

Nanofanerofit. Rośnie w lasach i zaroślach. Kwitnie w okresie od maja do czerwca. Kłokoczka może rosnąć w pełnym słońcu lub półcieniu, występuje na różnych glebach. Preferuje wilgotne podłoże. Drewno bardzo twarde, trudno łupliwe, żółtobiałego koloru.

Zastosowanie

• Drewno było kiedyś masowo wykorzystywane do produkcji drobnych sprzętów domowych.
• Nasiona stosowano do wyrobu biżuterii oraz różańców (jako paciorki), a inne części rośliny także w obrzędach religijnych.
• Z nasion kłokoczki wytłaczano dawniej olej (bogaty w tłuszcze i kwasy tłuszczowe) stosowany do oświetlania domostw.
• Roślina miododajna.
• Za pomocą metod optycznych i chemicznej degradacji z kłokoczki południowej izoluje się aminokwasy amidowe – pinnataninę oraz oksypinnataninę.

Bibliografia

1. Jakub Tomanek: Botanika leśna : podręcznik dla studentów wydziałów leśnych. Warszawa: Państ. Wydaw. Rolnicze i Leśne, 1994, s. 315-316. ISBN 83-09-01819-3.
2. Włodzimierz Seneta: Dendrologia. Warszawa: Państ. Wydaw. Naukowe, 1983, s. 376-378. ISBN 83-01-02249-3.
3. Reinhard Witt: Krzewy : przewodnik. Warszawa: Multico, 1997, s. 107. ISBN 83-7073-133-3.
4. Tadeusz Szymanowski: Rozpoznawanie drzew i krzewów ozdobnych w stanie bezlistnym. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1974, s. 176-177.
5. W. Bugała: Drzewa i krzewy dla terenów zieleni. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1991

Linki zewnętrzne

• O kłokoczce południowej na stronie Twojebieszczady.net