Lakówka ametystowa
.JPG)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
lakówka ametystowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Laccaria amethystina (Huds.) Cooke Grevillea 12(no. 63): 70 (1884) | |
.JPG)
Lakówka ametystowa (Laccaria amethystina (Huds.) Cooke) – gatunek grzybów z rodziny piestróweczkowatych (Hydnangiaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Laccaria, Hydnangiaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1778 r. William Hudson nadając mu nazwę Agaricus amethystinus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1884 r. Mordecai Cubitt Cooke, przenosząc go do rodzaju Laccaria[1]. Niektóre synonimy nazwy naukowej[2]:
- Agaricus amethystinus Huds. 1778
- Agaricus amethystinus Huds. 1778, var. amethystinus
- Agaricus lividopurpureus With. 1792
- Collybia amethystina (Huds.) Quél. 1888
- Laccaria hudsonii Pázmány 1994
- Laccaria laccata var. amethystina (Huds.) Rea 1922
- Russuliopsis laccata var. amethystina (Huds.) J. Schröt. 1889
Nazwę polską nadali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako bedłka fioletowa[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
O średnicy 2–6 cm, u młodych okazów półkulisty lub dzwonkowaty z podwiniętym brzegiem i wgłębieniem na środku, u starszych staje się łukowaty, w końcu płaski i lejkowaty o pofałdowanych brzegach. Jest higrofaniczny. Skórka gładka, u dorosłych okazów delikatnie płatowata i o lekko żłobionych brzegach. W czasie wilgotnej pogody ma kolor fioletowy lub brązowofioletowy, w czasie suchej, lub u starszych okazów białawofioletowawy[4].
Grube, rzadkie, często pofalowane. Są szeroko przyrośnięte do trzonu lub nieco tylko zbiegające. U młodych okazów fioletowe, później oprószone białawo zarodnikami[4]. Nawet gdy owocniki są wyblaknięte, ich blaszki pozostają fioletowe[5].
Wysokości 3–12 cm i grubości 3–10 mm, pusty w środku, włóknisty, dołem nieco zgrubiały. Kolor taki sam, jak kapelusza[4].
Wodnisty, w czasie wilgotnej pogody lekko fioletowy, w czasie suchej różowobrązowawy, o niewyraźnym zapachu i smaku[4].
Biały. Zarodniki brodawkowane, o rozmiarach 7–10 μm[6].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Gatunek szeroko rozprzestrzeniony. Występuje w Azji, Europie, Ameryce Północnej, Środkowej i w Nowej Zelandii[7]. W Europie Środkowej gatunek pospolity[5]. Również w Polsce występuje pospolicie[6].
Rośnie nie tylko w lasach, ale również w ogrodach, parkach i innych siedliskach na spróchniałym drewnie lub na ziemi, zarówno pod drzewami liściastymi, jak i iglastymi, najczęściej jednak pod drzewami z rzędu bukowców (Fagales)[8]. Badania naukowe wykazały, że lakówka ametystowa jest grzybem azotolubnym – najliczniej i najobficiej rośnie w glebie o dużej zawartości amoniaku i związków azotu[9]. Te preferencje glebowe powodują, że może występować w miejscach po dawnych latrynach, cmentarzach, masowych grobach i miejscach zakopania zwłok[10].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Grzyb mikoryzowy[3]. Grzyb jadalny, jednak niezbyt smaczny, poza tym o małych rozmiarach, z tego też powodu bez praktycznego znaczenia spożywczego[6].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Istnieje możliwość pomyłki z trującą grzybówką fioletowawą (Mycena pura). Różnica: mniej smukły owocnik i charakterystyczny zapach rzodkiewki lub rzepy. Lakówka ametystowa może też być pomylona z liliową odmianą trującego strzępiaka ziemistoblaszkowego (Inocybe geophylla), który różni się garbkiem na kapeluszu i nieprzyjemnym zapachem[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-09-15].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-09-20].
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3.
- ↑ a b c Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-09-01].
- ↑ Thomas Laessoe (1998). Mushrooms (flexi bound). Dorling Kindersley. ISBN 0-7513-1070-0.
- ↑ Mueller 1992. ''Laccaria amethystina'' Cooke [online] [dostęp 2013-02-25].
- ↑ Niezwykły grzyb. Widziałeś taki okaz? Możliwe, że znalazłeś zwłoki [online], www.wp.pl [dostęp 2021-09-26].