Mária Kráľovičová
 Kráľovičová w 2013 roku | |
| Data i miejsce urodzenia |
7 czerwca 1927 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
5 grudnia 2022 |
| Zawód |
aktorka |
| Współmałżonek |
Miroslav Procházka |
| Lata aktywności |
1945–2022 |
| Odznaczenia | |
| |
Mária Kráľovičová (ur. 7 czerwca 1927 w Čárach, zm. 5 grudnia 2022 w Bratysławie) – słowacka aktorka.
Była najstarszą z pięciorga rodzeństwa. W wieku 15 lat przeniosła się do Bratysławy, gdzie początkowo pobierała praktyki w zakładzie fryzjerskim, a następnie jako sprzedawczyni w sklepie odzieżowym i na magazynie. Po zakończeniu II wojny światowej za sprawą ogłoszenia zgłosiła się na przesłuchania aktorskie, na których została zauważona przez Andreja Bagara[1].
Karierę aktorską rozpoczęła w sierpniu 1945 roku w Słowackim Teatrze Kameralnym (słow. Slovenské komorné divadlo) w Martinie, w którym występowała przez dwa lata i zagrała 14 ról. Już w pierwszym sezonie swoich występów otrzymała nagrodę dla talentu roku w konkursie Divadelní žatva w Pradze za rolę Anusi w Szkole żon Moliera[1]. W latach 1947–1950 uczyła się w państwowym konserwatorium w Bratysławie, a 1 stycznia 1948 zaczęła występować w Słowackim Teatrze Narodowym, w którym grała przez 74 lata[1]. W 2015 roku zadebiutowała w operze Słowackiego Teatru Narodowego, wcielając się w rolę księżnej Hardegg w Krainie uśmiechu Franza Lehára[2].
Jest uznawana za pierwszą słowacką aktorkę telewizyjną. Debiutowała w 1950 roku w filmie Priehrada Paľo Bielika, a w 1957 roku wystąpiła w Do videnia, Lucienne! w reżyserii Jána Roháča. Dwa lata później zagrała w filmie detektywistycznym Człowiek, który nie wrócił, a w 1960 roku w komedii Skalní v ofsajde[1]. W telewizji występowała do 2010 roku[3]. Recytowała słowacką poezję na trzech kontynentach, m.in. podczas Expo w Brukseli w 1958 roku, Expo w Montrealu w 1967 roku, a także w Hanoi, Hawanie i Jerozolimie[2].
W 1967 roku otrzymała tytuł Zasłużonej Artystki Czechosłowacji, a w 1979 roku została Narodową Artystką Czechosłowacji[2]. W 2002 roku odznaczona orderem Ľudovíta Štúra I klasy[4], a w 2012 roku otrzymała medal Prezydenta Słowacji[5]. W 2007 roku otrzymała nagrodę Jozefa Kronera za całokształt twórczości[2].
Była zamężna z dziennikarzem, pisarzem i tłumaczem Miroslavem Procházką (1921–2005)[6], z którym miała córkę Janę i syna Miroslava[7], który został reżyserem[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Zomrela prvá slovenská televízna herečka Mária Kráľovičová. SME, 2022-12-06. [dostęp 2023-08-21]. (słow.).
- ↑ a b c d Mária Kráľovičová. Słowacki Teatr Narodowy. [dostęp 2023-08-21]. (słow.).
- ↑ Zemřela Mária Kráľovičová, první slovenská televizní herečka. iDnes, 2022-12-06. [dostęp 2023-08-21]. (cz.).
- ↑ Rad Ľudovíta Štúra, I. trieda. Prezydent Słowacji. [dostęp 2023-08-21]. (słow.).
- ↑ Medaila prezidenta Slovenskej republiky. Prezydent Słowacji. [dostęp 2023-08-21]. (słow.).
- ↑ Zomrel Miro Procházka. SME, 2005-10-18. [dostęp 2023-08-21]. (słow.).
- ↑ Peter Valo: Odišla herecká diva Mária Kráľovičová. Slovenské národné noviny, 2022-12-26. [dostęp 2023-08-21]. (słow.).
- ↑ Martina Daubravová: PROCHÁZKA, Miro. [w:] Slovník divadelných kritikov a publicistov [on-line]. Divadelný ústav. [dostęp 2023-08-21]. (słow.).
Literatura dodatkowa[edytuj | edytuj kod]
- Milan Polák: Mária Kráľovičová: portrét herečky. Bratislava: Perfekt, 2007. ISBN 978-80-8046-378-6. (słow.).